Proefboerderij Dubbele Dijk

Door bodemdaling, stijging van de zeespiegel en toenemende verzilting worden landbouwgronden in Noordoost-Groningen minder of niet meer geschikt voor de hoogwaardige productie van gewassen. Met het project Proefboerderij Dubbele Dijk worden toekomstperspectieven voor duurzame landbouw in Noordoost-Groningen onderzocht en ontwikkeld. De Dubbele Dijk bij Bierum dient hiervoor als proefgebied.

De Proefboerderij Dubbele Dijk is een levend laboratorium ter grootte van 27 hectare en bevindt zich in de polder Dubbele Dijk bij Bierum. In dit proefgebied werken lokale (agrarische) ondernemers samen met studenten (MBO, HBO en WO) en wetenschappelijke onderzoekers om nieuwe innovaties te ontwikkelen en uit te voeren.

Het project Proefboerderij Dubbele Dijk vormt de maatschappelijk-economische invulling van het innovatieve kustverdedigingsproject Dubbele Dijk. Dit kustverdedigingsproject is onderdeel van de versterking van de Waddenzeedijken. Het concept Dubbele Dijk is voortgekomen uit het Nationaal Deltaprogramma voor een toekomst- en klimaatbestendige kustverdediging.

Dit project ontvangt subsidie uit het Just Transition Fund (JTF) van Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN), medegefinancierd door de Europese Unie.

Mede mogelijk gemaakt door

Het doel van de Proefboerderij Dubbele Dijk is het ontwikkelen van nieuwe verdienmodellen voor agrarische ondernemers die percelen hebben die door toenemende verzilting, vanwege klimaatverandering, minder geschikt zijn voor traditionele akkerbouw.

Om dit doel te behalen worden er twee scenario's uitgewerkt. Het eerste scenario bestaat uit de situatie dat de teler via aanpassingen in het bouwplan en het management zijn akkerbouwbedrijf onder "zilte condities" kan voortzetten. Het tweede scenario is de situatie waarin de bodem zodanig verzilt is dat akkerbouw niet meer mogelijk is en dat er overgestapt moet worden op plantaardige "aquacultuur op land" met zeewieren. In beide scenario's zal de oogst van de proefboerderij worden verwerkt tot "zilte" producten met een hoge toegevoegde waarde voor mens en dier.

Dit project leidt tot de oprichting van het living lab Proefboerderij Dubbele Dijk, waar geselecteerde planten en gewassen worden geteeld in prototypesystemen en waarvan de oogst wordt verwerkt tot hoogwaardige voedselproducten.

Het living lab creëert:

een open innovatiestructuur in de polder Dubbele Dijk waar onderwijs, onderzoek en ondernemers samenwerken.

De inzet op zilttolerante teelten leidt tot:

een rapid phenotyping systeem voor in het laboratorium en in het veld (onder andere met drone en hyperspectraal camera);
geselecteerde zouttolerante groenbemesters en bodemverbeteraars;
geselecteerde rassen van veldbonen voor zilte teelt;
inzicht in (hydrologische) bodemeigenschappen onder verziltende condities;
zeewier biostimulanten voor zilttolerante teelten;
co-creatie van een bouwplan en managementsysteem om gewassen en bodem bestand te maken tegen verzilting via participatie van lokale akkerbouwers;
beslissingsondersteunende systemen voor verziltingsmanagement en rassenkeuze.

De inzet op zilte acquacultuur leidt tot:

een toolbox voor zeewier-ecofysiologie voor het monitoren en beheren van zeewierteelt;
vier geteste ontwerpen voor robuuste aquacultuur bassins voor de teelt van Ulva zeewier;
een prototype van een low-trophic aquaculture system voor waterbereiding en productie van schelpdieren;
precisie aquacultuur ICT-monitoring en managementsysteem.

De inzet op zilte processen en producten leidt tot:

een zeewier droogproces op basis van refractance window drying;
een ulvan bioplastic voor onder andere eetbare verpakkingen;
een bioactief zeewierextract voor zaadcoating en zaadprimers;
een zeewier biostimulant voor gewastoepassingen;
zeewier diervoeder (supplementen) voor koeien, honden, katten en paarden;
een eiwit concentraat en texturaat op basis van veldboon/haver en zeewier als grondstof voor voedselproducten;
prototype voedselproducten op basis van o.a veldboon en zeewier uit zilte aquacultuur, zoals umami-rijke sauzen, zeewiersnacks, zeewier noodles, zeewierpatisserie, speciaalbier en meer.

De Proefboerderij Dubbele Dijk fungeert als een belangrijk platform voor innovatie en onderzoek binnen de landbouw- en aquacultuursector. Het project draagt bij aan de groene transitie van de landbouw naar een regeneratieve en natuurinclusieve aanpak. Waarbij innovatieve voedingsproducten en toepassingen met toegevoegde waarde ontstaan, die bijdragen aan een toekomstbestendige regionale economie. Dit wordt bereikt door de ontwikkeling van zilttolerante akkerbouw en zilte aquacultuur in gebieden waar traditionele landbouw niet langer mogelijk is. Hierdoor ontstaan er duurzame en concrete perspectieven voor de regionale economie in Groningen.

Vanuit het project worden nieuwe leeromgevingen ontwikkelt die gebruikmaken van peer learning, zoals studieclubs, en digitale tools, zoals beslissingsondersteunende systemen voor advies, precisie aquacultuur en precisielandbouw. Deze leeromgevingen zijn bedoeld voor zowel studenten als agrarische ondernemers, waardoor zij kunnen profiteren van innovatieve methoden en technologieën.

Daarnaast vormen de projectpartners een evenwichtige samenstelling aan kennis- en onderwijsinstellingen en MKB-partners die de ontwikkelde kennis willen opnemen en verder willen valoriseren. Bijvoorbeeld door als agrarisch adviseur advies te geven aan akkerbouwers en veehouders over respectievelijk zouttolerante akkerbouw en veevoeding.