Het Familiegesprek

Onderzoek naar de verpleegkundige interventie, het Familiegesprek, ter ondersteuning van families in langdurige en intensieve zorgsituaties.

Ziekte van een familielid kan familierelaties en het welzijn van familieleden beïnvloeden. Nu de overheid verwacht dat de familie meer bijdraagt aan de zorg voor zieke familieleden, is het extra belangrijk om de familie als geheel te ondersteunen. Dat kan met behulp van een familiegesprek.

Bij een familiegesprek nodigt de verpleegkundige de familie uit om het gesprek met elkaar aan te gaan. In het gesprek wordt familie in kaart gebracht en kunnen alle familieleden, inclusief het familielid dat zorg ontvangt, hun verhaal doen. Er wordt gesproken over wat de belangrijkste zorgen zijn en hoe de onderlinge samenwerking verloopt. Van daaruit wordt besproken wat een gezamenlijk doel voor de zorgsituatie zou kunnen zijn. De familie en de verpleegkundige maken concrete afspraken om dat doel te bereiken.

Kwalitatief onderzoek in andere landen heeft laten zien dat familiegesprekken bijdragen aan het welzijn en functioneren van families in zorgsituaties. Kwantitatief effectonderzoek ontbreekt grotendeels.

In Nederland maken familiegesprekken nog geen deel uit van de standaardzorg; verpleegkundigen zijn ook niet geschoold om deze gesprekken te voeren. In dit onderzoek bekijken we de effecten van scholing in familiegesprekken en vervolgens van de familiegesprekken zelf.

Vraagstelling

Wat is het effect van scholing in familiegesprekken op competenties van verpleegkundigen en wat zijn de effecten van structurele inzet van familiegesprekken in de thuiszorg voor patiënt en familie?

Doel

Met dit onderzoek brengen we eerst de opbrengsten van scholing in familiegesprekken in termen van de houding, kennis en vaardigheden van verpleegkundigen, in kaart. Vervolgens geven we inzicht in de effecten van de inzet van familiegesprekken in de thuiszorg op het functioneren en welbevinden van patiënt en familie.

Onderzoeksresultaten

Behaalde onderzoeksresultaten:

1. De scholing in familiegesprekken vergroot de competentie van verpleegkundigen in het voeren van familiegesprekken.

Broekema, S., Luttik, M. L. A., Steggerda, G. E., Paans, W., & Roodbol, P. F. (2018). Measuring change in nurses' perceptions about family nursing competency following a 6-day educational intervention. Journal of Family Nursing, 24(4), 508–537. https://doi.org/10.1177/1074840718812145

Broekema, S., Van Montfort, K., Steggerda, G.E., Schoemaker, J.E., Roodbol, P.F., Paans, W. & Luttik, M.L.A. (2019). Het familiegesprek: een succesvolle training als eerste stap. TVZ – Verpleegkunde in Praktijk en Wetenschap, 2019, 3, 36-39. https://mijn.bsl.nl/het-familiegesprek-een-succesvolle-training-als-eerste-stap/16815248

2. Bij familiegesprekken in de praktijk passen de geschoolde verpleegkundigen de verschillende elementen van het familiegesprek zo toe dat deze goed aansluiten bij de specifieke situatie van elke familie.

Broekema, S., Paans, W., Roodbol, P. F., & Luttik, M. L. A. (2019). Nurses' application of the components of family nursing conversations in home health care: A qualitative content analysis. Scandinavian Journal of Caring Sciences, [Early view]. Retrieved from https://doi.org/10.1111/scs.12731

Verwachte onderzoeksresultaten (publicaties submitted):

1. Inzicht in de opbrengsten en werkingsmechanismen van het familiegesprek vanuit het perspectief van de familie.

2. Inzicht in de meerwaarde van het familiegesprek in de thuiszorg, in termen van de effecten op overbelasting van familieleden, het functioneren van de familie, de kwaliteit van leven van de zorgontvanger en de omvang en kosten van professionele thuiszorg.

Impact

De positieve effecten van de scholing dragen eraan bij dat familiegesprekken inmiddels deel uitmaken van het onderwijs aan hbo-verpleegkunde studenten. In onze samenleving met stijgende zorgkosten is de bijdrage van familieleden aan de zorg essentieel, maar het zou contraproductief werken als die zorg ten koste gaat van hun eigen gezondheid. Als geschoolde verpleegkundigen in de praktijk met familiegesprekken bijdragen aan het functioneren en welzijn van families in zorgsituaties, dan is dat van grote waarde voor de huidige en toekomstige samenleving.

Valorisatie

De kennis opgedaan in dit promotietraject is inmiddels omgezet in het reguliere onderwijs van de Bacheloropleiding Verpleegkunde aan de Hanzehogeschool. Daarnaast wordt deze kennis op dit moment ook gedeeld met andere hogescholen zoals de Hogeschool van Amsterdam en Windesheim Zwolle. Daarnaast is de training in het afgelopen jaar succesvol omgezet in een 3-weekse Summerschool Family Health & Family Care.

De training Familiezorg en het Familiezorg gesprek onder de vlag van HANZE-PRO aangeboden en gegeven oa in het UMCG. Afgelopen december (2019) werd, op commerciële basis, een 3-daagse training gegeven in Wilmington, USA.

Meer over het Familiegesprek