Gezins­benadering in de noordelijke penitentiaire inrichtingen

De noordelijke penitentiaire inrichtingen in Veenhuizen en Leeuwarden zijn gestart met de Gezinsbenadering. De Gezinsbenadering is een inrichtingsbrede en -overstijgende aanpak om gezinnen waarbij een ouder in detentie verblijft te ondersteunen.

De vier doelen van de aanpak zijn:

1. Het beperken van detentieschade bij kinderen met een ouder in detentie
2. Het doorbreken van criminogene gezinssituaties/het bevorderen van positieve gezinssituaties.
3. Het terugdringen van recidive van de ouder
4. Het doorbreken van de transgenerationele overdracht van criminaliteit van ouder op kind

Met dit project willen we een bijdrage leveren aan het kindvriendelijker maken van het Nederlandse gevangeniswezen. Dit doen we door (wetenschappelijk) onderzoek uit te voeren en producten te ontwikkelen waar gevangenissen wat aan hebben. We doen dit in samenwerking met de doelgroep, professionals, studenten en onderzoekers.

Onderzoek

Achtergrond
Duizenden kinderen in Nederland hebben een ouder in detentie. Onderzoek wijst uit dat de detentie van een ouder negatieve gevolgen kan hebben voor kinderen, zoals een verhoogde kans op gedragsproblematiek, emotionele schade, verminderde schoolprestaties en intergenerationele doorgave van crimineel gedrag. Gevangenissen in Nederland kunnen veel doen om deze kinderen te ondersteunen.

De rechten van kinderen
In 2018 formuleerde de Raad van Europa aanbevelingen waarin onder meer wordt gesteld dat lidstaten verantwoordelijkheid moeten nemen om zich in te zetten voor het welzijn en de rechtspositie van kinderen met een ouder in detentie. Daarnaast stelt het door Nederland ondertekende Internationaal Verdrag Inzake de Rechten van het Kind (IVRK) dat kinderen recht hebben op een gezinsleven en op regelmatig en rechtstreeks contact met hun ouders – ook wanneer deze ouder gedetineerd is. De Gezinsbenadering in de noordelijke penitentiaire inrichtingen vormt hierin een belangrijke stap.

Gezinsbenadering in de noordelijke penitentiaire inrichtingen
Kenmerkend aan de Gezinsbenadering in de noordelijke penitentiaire inrichtingen is dat vaders in detentie kunnen worden geplaatst op een gezamenlijke afdeling: de vadervleugel. Op de vadervleugel in de penitentiaire inrichting Veenhuizen is ruimte voor 23 vaders. De doelstelling hiervan is om een cultuur van positief vaderschap te stimuleren. Het gedachtengoed achter de vadervleugel is dat vaders worden aangespoord om de (soms kwetsbare) rol van vader aan te nemen, zodat de ontwrichtende werking van de detentie op de vaderrol beperkt wordt. Op reguliere afdelingen is hiervoor doorgaans minder aandacht. Op onze website Gezinsbenadering leest u meer over de aanpak.

Lees meer op Gezinsbenadering

Het onderzoek naar de Gezinsbenadering wordt gecoördineerd vanuit de Innovatiewerkplaats (IWP) Gezinsbenadering van het Lectoraat Verslavingskunde. Dit is een (fysieke) ruimte in de penitentiaire inrichting in Veenhuizen waar studenten van verschillende opleidingen, onderzoekers, docenten, professionals en de doelgroep bijeenkomen om samen vorm te geven aan het wetenschappelijk onderzoek en de doorontwikkeling van de Gezinsbenadering. In het onderzoek spelen studenten een grote rol bij het verzamelen van gegevens en het ontwikkelen van producten. Vanaf 2018 tot eind 2022 zijn 154 studenten betrokken geweest bij de IWP. De IWP Gezinsbenadering heeft de Prison Achievement Award 2022 van EuroPris gewonnen.

Met het evaluatie- en actieonderzoek beogen we niet alleen om een bijdrage te leveren aan de Gezinsbenadering op lokaal niveau, maar ook een stimulans te geven aan kindgericht werken in de penitentiaire inrichting op landelijk niveau.

Projectorganisatie en samenwerking

De projectorganisatie en –uitvoering is in handen van Petrick Glasbergen (projectleider), Simon Venema (onderzoeker/promovendus) en Eric Blaauw (lector). Binnen het project wordt nauw samengewerkt met verschillende organisaties. Onze primaire samenwerkingspartner is de Dienst Justitiële Inrichtingen. Daarnaast werken we samen met verscheidene vrijwilligersorganisaties en andere ketenpartners om het project vorm te geven.

Resultaten

Het project heeft tot verscheidene nationale en internationale publicaties geleid. Deze zijn hier te vinden.

In de pers
Het project is op verschillende manieren onder de aandacht gebracht in de media. Een uitgebreid overzicht van mediaberichten is hier te vinden.

Naast de vadervleugel in Esserheem, werd er op 8 juni 2023 in Veenhuizen een tweede vadervleugel geopend, Norgerhaven. Lees hier een artikel over de vadervleugel in het Dagblad van het Noorden.

Ontwikkelde producten
Het actieonderzoek heeft geleid tot verscheidene producten die bijdragen aan kindgericht werken binnen de penitentiaire inrichtingen. Deze producten zijn in samenwerking met studentonderzoekers vanuit de IWP ontwikkeld. Een overzicht van deze producten.