‘Ik onderzocht het effect van formaline op weefsels’

Formaline wordt gebruikt in musea, maar ook in ziekenhuizen, en je kent het waarschijnlijk beter als 'sterk water'. Het is een molecuul dat ervoor zorgt dat je weefsels fixeert zodat je ze heel lang kan bewaren, en dat is nuttig voor diagnostisch onderzoek. Het wordt al meer dan 100 jaar gebruikt, maar de fixerende eigenschappen zijn niet allemaal bekend. Colin Wolf, vierdejaars student Medische Diagnostiek, onderzocht welk effect formaline precies heeft op verschillende weefsels.

Soms zie je in een museum wel eens een afdeling met dingen op sterk water, grote potten met dieren of organen die soms wel honderden jaren oud zijn. Dat deze materialen overleven is te danken aan formaline – een oplossing van het molecuul formaldehyde in water. Deze stof dringt de weefsels binnen en zorgt ervoor alle processen in de cellen stoppen, en het weefsel breekt dus ook niet af. Naast musea wordt formaline ook veel gebruikt in ziekenhuizen, waar ze soms weefsels van patiënten langere tijd willen bewaren om er bijvoorbeeld nog meer testen op te doen. Maar hoe de formaline precies doordringt in de weefsels is eigenlijk nog niet helemaal duidelijk, en daarom onderzocht Colin dit tijdens zijn stage bij het UMCG.

Colin liep stage op de afdeling pathologie, waar ze veel weefsels van patiënten snijden en onderzoeken. De onderzoeken worden steeds geavanceerder, zeker met de opkomst van DNA en RNA onderzoeken. ‘Deze onderzoeken zijn niet altijd goed mogelijk, en dat komt mogelijk door de manier waarop we fixeren met formaline. Dus daar ben ik ingedoken.’

Om dit te onderzoeken heeft Colin gebruik gemaakt van weefsel van eierstokkanker. Hij testte verschillende weefsels en verschillende concentraties formaline, en keek hoe de vloeistof in de weefsels doordringt. Hier viel meteen op dat elk weefsel anders reageert. ‘Formaline dringt soms vrij snel door, en bij andere weefsels duurt het wat langer’, vertelt Colin. ‘Maar ik zag wel dat hogere concentraties eigenlijk altijd zorgen voor snellere impregnatie.’

De verschillen waren niet gigantisch, maar het kan wel verschil maken, denkt de student: ‘Als je een groot orgaan in formaline legt, trekt de oplossing vrij snel in de buitenste laag, maar het kan wel even duren voor de binnenkant ook verzadigd is. En daar kunnen de afbraakprocessen dus langer doorgaan. Dat kan impact hebben op de resultaten die wij vinden als wij die weefsels analyseren.’

Omdat het aantal testen relatief klein was, zorgen de resultaten er niet meteen voor dat de procedures worden omgegooid. Maar Colin denkt wel dat verder onderzoek goed zou zijn: ‘Ik zag toch duidelijke verschillen, dus het kan interessant zijn om dit verder in kaart te brengen.’ Voor de student is de volgende stap zijn afstudeerproject bij dezelfde afdeling. ‘Ik ga verder met het probleem rondom de fixatie met formaline, en ga het effect van formaline in deze weefsels analyseren.’ Colin hoopt dat hij daarna in dit veld verder mag. ‘Ik vind pathologie super interessant, en zou het liefst aan het werk gaan als pathologie-assistent. Maar eerst maar eens afstuderen.’