Lector Nick Degens: “Hogescholen en lectoren moeten eigenaarschap tonen voor maatschappelijke kwesties”

Op woensdag 20 december neemt Nick Degens, lector User-Centered Design bij het lectoraat Digitale Transformatie binnen het Centre of Expertise Ondernemen, na ruim 10 jaar afscheid van de Hanzehogeschool. Nick gaat een nieuwe uitdaging aan en start op 1 januari 2024 als lector Creatieve Maakprocessen en Technologie aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU).

Hoe heeft Nick zijn professionele reis binnen de Hanzehogeschool Groningen ervaren? Op welke manier heeft hij bijgedragen aan het onderwijs? Wat waren voor hem uitdagingen en belangrijke leermomenten? En wat wil hij studenten en collega’s van de Hanzehogeschool Groningen meegeven?

Jongste lector ooit in Nederland?

Nick was destijds 28 jaar toen hij begon als lector, volgens eigen zeggen misschien wel de jongste lector ooit in Nederland. Na een bachelor in kunstmatige intelligentie, een master in wetenschapscommunicatie en educatie in de kunstmatige intelligentie bij de RUG, is Nick in Wageningen gepromoveerd op een onderzoek naar interactieve verhalen voor interculturele training. Tijdens zijn promotie begon hij voor een paar dagen in de week les te geven aan de Hanzehogeschool Groningen. Opvallend was zijn ietwat brutale houding toen de kans zich een jaar later voordeed. Nick: “Er was een lector die uitviel en toen heb ik de stoute schoenen aangetrokken om tegen de dean te zeggen dat ik die rol wel zou willen oppakken.” Best een spannende stap want met zijn jonge leeftijd had hij destijds minder bagage dan de gemiddelde lector. “Ik begon zonder veel ervaring in praktijkgericht onderzoek, en nog weinig idee wat de rol van lector allemaal inhield.” Ook al voelde hij zich af en toe onzeker, wellicht het imposter syndrom, Nick merkte dat hij toch de juiste snaar aanraakte: “Vooral in de eerste jaren had ik veel gesprekken, met bijvoorbeeld directeuren, waarin ik erg doorvroeg om het probleem zelf beter te begrijpen. Ik stelde heel to-the-point de vraag ‘waarom dan?’, waarop de directeur zich dit dan zelf ook afvroeg.”

Drie onderzoekslijnen

Destijds begon Nick binnen het toenmalige lectoraat User-Centered Design, met als focus het snijvlak tussen mensen en technologie, maar dan altijd vanuit ondernemerschapsperspectief. Sinds een aantal jaren valt zijn leeropdracht binnen het lectoraat Digitale Transformatie en daar richtte hij zich primair op de onderzoekslijnen Immersieve Technologie, Digitale Transformatie van het Onderwijs, en Digitale Geletterdheid en -Inclusie. Deze gebieden zijn ontstaan vanuit een combinatie van externe invloeden en interne behoeften. “We merkten bijvoorbeeld op het gebied van immersieve technologie dat ons werkveld en de opleiding veel begon te werken met virtual reality. Daar moet je dan wat mee doen als lectoraat. En ook van buitenaf ontstond er veel vraag naar die technologie; na een keer dragen van die bril kwamen de wildste ideeën voorbij. Het lectoraat moest dus helpen om kennis en ervaring op dat onderwerp op te bouwen.”

Daarnaast zie je ook heel duidelijk dat het onderwijs transformeert. “In het onderwijs zie je dat heel duidelijk, o.a. door de opkomst van generatieve methoden zoals Chat GPT. Los van de mogelijkheden breng dit ook allerlei juridische vraagstukken met zich mee. Voor ons ging het dus enerzijds over wat je met die technologie kan in het onderwijs en anderzijds hoe je het onderwijs dan zou moeten inrichten om goed om te kunnen gaan met die technologische veranderingen”, vertelt Nick.

De laatste onderzoekslijn, Digitale Geletterdheid en Inclusie, is vanuit een maatschappelijk perspectief ontstaan. Deze richt zich op het aanpakken van de uitdagingen die mensen ervaren met de toenemende digitalisering. Nick: “Dit is een hele belangrijke, omdat er immense verschillen zijn in de mate van digitale vaardigheden; er zijn een heleboel mensen die nog niet eens weten hoe je een computer moet gebruiken en die komen door de digitalisering steeds meer op achterstand.”

Wat de drie onderzoekslijnen gemeenschappelijk hebben, is de behoefte aan meer begrip over die technologie. Mensen vinden het steeds moeilijker om allerlei vormen van technologie toe te passen in hun werk en leven. “De focus van onze leeropdracht ligt op het helpen bij deze vraagstukken, waarbij ons vakgebied digitalisering is, maar altijd in een bredere context wordt toegepast. Dit maakt het werk van ons als onderzoekers complex, omdat we moeten begrijpen wat technologie betekent in verschillende contexten, zoals gezondheid, energietransitie, communicatie en juridische zaken.”

Verbinding met de praktijk

Eén van de projecten waar Nick met trots op terugkijkt, is het project VRAMBO, waarbij een innovatieve virtual reality training voor ambulanceverpleegkundigen werd ontwikkeld. “Er was ook op landelijk niveau veel enthousiasme en interesse om hiermee verder te gaan”, vertelt Nick. “Niet alleen de ambulanceverpleegkundigen vonden het leuk om op een andere manier naar hun eigen trainingssystematiek te kijken, maar ook wij hebben hierdoor veel geleerd over het werk van ambulanceverpleegkundigen.” Zo heeft Nick voor het project meegedaan aan een grootschalige livetraining voor de professionals, waarbij de Grote Markt in Groningen voor een groot deel werd afgezet. Een heel spektakel. “Dit is precies waarom ik dit werk zo leuk vind. Je moet je continu onderdompelen in dit soort dingen, vaak in een sociaal-maatschappelijke context. Als onderzoeker kun je de context alleen begrijpen door zelf ook aan zoiets mee te doen”, vindt Nick.

Nick benadrukt het belang om als hogeschool en als lectoraat continu verbinding te houden met de mensen om wie het gaat. “Zo was er een project waarbij de aanname van de directeur was dat zorgpersoneel een bepaald soort training nodig had. Maar dan ga je met het zorgpersoneel zelf praten dan blijkt het probleem vooral in contextfactoren te zitten: er was niet genoeg tijd en de materialen waren niet voorhanden. Dat raakt mij elke keer weer, die afstand die er is soms is tussen bestuurders en de werkvloer. Het geeft mij veel voldoening om met de mensen zelf te praten en uiteindelijk hierin te helpen, iets te bieden waar ze wat aan gaan hebben.

Eigenaarschap voor maatschappelijke vraagstukken

Als één van de uitdagingen in zijn rol als lector, noemt Nick hoe je ervoor zorgt dat het project wordt voortgezet aan het einde van een subsidieperiode. Nick denkt dat dit komt omdat het eigenaarschap voor grotere maatschappelijk vraagstukken nergens ligt: “Wie is verantwoordelijkheid als het aankomt op het gezonder van de samenleving? Zijn het de mensen zelf? Maar als ze dat niet kunnen, is het dan de verantwoordelijkheid van de overheid?”, vraagt hij zich af. Nick gelooft dat wij als hogescholen en lectoren eigenaarschap moeten tonen voor deze kwesties. “Dit vereist een verschuiving in onderwijs en onderzoek en ligt niet alleen bij één persoon, maar bij de gehele organisatie. Het definiëren en aanpakken van maatschappelijke vraagstukken zoals de digitale transformatie vormt een uitdaging voor de gehele organisatie. De rol van hogescholen en lectoren moet groter zijn dan individuele belangen, met de focus op het voorbereiden van toekomstige professionals op dit soort complexe vraagstukken.”

Betrokkenheid bij het onderwijs

Nick is nauw betrokken geweest bij opleidingen als de bachelors Communication & Multimedia Design en Creative Media & Game Technologies. Elk jaar doen zo’n 250 studenten iets in samenwerking met zijn leeropdracht binnen het lectoraat Digitale Transformatie: “Ik denk dat we als Hanze heel trots kunnen zijn dat we altijd een manier vinden om studenten erbij aan te haken. Bij ons komt deze behoefte ook vanuit het onderwijs zelf: zij willen veel doen met praktijkgericht leren. Een sleutel tot succes hierin was het identificeren van een deel van het onderwijs waar studenten aan de vereiste vaardigheden werken, maar tegelijkertijd ruimte hebben om opdrachten vanuit een lectoraat uit te voeren.”

Daarnaast was Nick één van de initiatiefnemers en kartrekkers bij het opzetten van de master Digitale Technologie, waarin mens, technologie en business in één programma worden gecombineerd. Met de master kon hij de next level met studenten bereiken. “Ik ben heel trots op dat de master er nu ook echt staat, en sinds kort ook in deeltijdvariant. Het ging hierbij vooral om co-creatie: samen met het onderwijs, met docent-onderzoekers en met het MT. Je bent afhankelijk van de mensen om je heen om zoiets van de grond te krijgen”, vindt Nick.

Nick hoopt dat zijn bijdrage als lector aan het onderwijs en de samenwerking met studenten ook mee te nemen als inspiratie voor de HKU. Of het daar ook meer doorgevoerd gaat worden, is heel erg afhankelijk van hoe het onderwijs erin staat. Nick: “Een lector is bezig met innovatie en dat zou ook in je reguliere onderwijs moeten zitten. Je ziet dat digitalisering elk beroep aan het raken is. Elke opleiding zou die innovatie met zich mee moeten brengen.”

Intrinsieke motivatie

Nick benadrukt het belang van praktijkgericht leren en het stimuleren van zelfregulerend leren onder studenten. Hij gelooft sterk in het voorbereiden van professionals die flexibel zijn en complexe vraagstukken zelf kunnen aanpakken. “Wij moeten professionals afleveren die verder moeten kunnen kijken, en niet puur een specifieke taak kunnen uitvoeren. Het zelfregulerend leren heb ik altijd aan studenten proberen mee te geven. Als voorbeeld noemt Nick een oud-student die hem erg geïnspireerd heeft. “Toen hij ging afstuderen, wist hij nog niet goed wat hij daarna wilde doen. Ik vroeg ik hem wat hij nou écht leuk vond, waarop hij antwoordde 'dino's'. ‘Waarom doe je dan niet iets in je carrière met dino's?’, vroeg ik hem. Ik stuurde Naturalis een berichtje en uiteindelijk kon hij daar afstuderen. En hij heeft daar zelfs een leuke baan aan over gehouden. Het is best moeilijk om de vraag te beantwoorden m.b.t. wat je leuk vindt, maar als die vraag je hier niet al gesteld wordt, waar dan wel?”

Als advies voor toekomstige professionals in dit vakgebied benadrukt Nick de intrinsieke motivatie en drive die nodig zijn voor succes. “Het creatief technologisch vakgebied wordt echt gekenmerkt door mensen die een drive hebben, die van betekenis willen zijn. Het moet je niet gaan om veel geld verdienen. Het is een prachtig domein om in te gaan werken, je kan er heel veel in betekenen en je hebt veel maatschappelijk impact, maar dan moet het wel iets zijn wat jou echt pakt.”

Ondernemerschap essentieel onderdeel

Nick's vertrek naar de HKU brengt nieuwe uitdagingen in een meer creatieve context met zich mee. Wat neemt hij mee van wat hij heeft geleerd bij de Hanze naar de HKU? Nick: “Heel veel. Het ondernemerschap en de hele filosofie erachter zijn nu een heel een essentieel onderdeel van mij geworden. Waar ik in het begin best wat moeite had om te begrijpen wat de link is met ondernemerschap, is het hele concept van het businessmodel en dat er iets duurzaams uitkomt voor mij nu essentieel geworden. Dat is iets wat ik bij de HKU wil meenemen. Bij HKU, waar kunstacademie-uitdagingen anders zijn, wil ik de verbinding tussen functionaliteit en creativiteit verder brengen. Ik hoop daar ook meer creativiteit te zien en mezelf daarin uit te dagen.”

Nick sluit zijn werkperiode bij de Hanzehogeschool tevreden af. “Ik denk dat het lectoraat goed is verankerd. We hebben aantal goede keuzes gemaakt die we willen ‘high-lighten’. Daarnaast is een aantal onderwerpen ook goed verankerd in de maatschappelijke opdracht digitale transformatie van de Hanzehogeschool Groningen. Mijn focuspunt was ervoor te zorgen dat deze onderwerpen relevant zijn voor zowel de buiten- als de binnenwereld, en dat er mensen zijn die het kunnen doen. Dat is voor ons de belangrijke driehoek. Op die drie onderwerpen hebben we dat neergezet. En dat zie ik ook een beetje als mijn nalatenschap, niet zo zeer dat het gebeurd is, maar wel dat het iets is wat kan blijven en kan groeien. Zo lang wij de juiste mensen hebben bij de Hanzehogeschool Groningen kunnen we daarin iets betekenen voor iedereen.”

Kansen om te leren en te groeien

Nick Degens vertrekt met dankbaarheid voor de leerrijke ervaringen die hij bij de Hanze heeft gehad.  “Het was een ontzettend gave ervaring. Heel leuk om zoveel mensen te leren kennen, met zoveel verschillende perspectieven en gedachten. Dank aan iedereen voor zo’n mooie context om in te leren en te groeien, en vergeet zelf ook niet gebruik te maken van de kansen die hierin liggen!”