Erfgoedlab Hanze

De gemeente Groningen heeft recent een bouwwerk onderzocht dat tot voor kort diende als gemeenschapsgebouw voor een kerk in Hoogkerk. Dit bouwwerk bleek een houten R.A.D.-kazernekantine te zijn, daterend uit de Tweede Wereldoorlog. Deze goed bewaarde kazerne bleek een onverwachte schat. De bouwhistoricus vond na lang zoeken een Duitse kazerne-expert die zijn verbazing uitsprak toen hij dit specifieke kazernetype voor het eerst tegenkwam. Opmerkelijk is dat het bouwwerk na 70-75 jaar nog een buitengewone technische veerkracht vertoonde.

Het plan is om het gebouw naar Delfzijl te verhuizen en er een museum van te maken, waarbij het doel is om naast tentoonstellingen het gebouw zelf als prominent onderdeel te integreren. De unieke montage- en demontage-eigenschappen van de kazerne, vergelijkbaar met een ingenieus systeem waar IKEA jaloers op zou zijn, bieden volop mogelijkheden voor het ontwikkelen van interactieve hulpmiddelen. Deze hulpmiddelen zouden het publiek in staat stellen om met het gebouw te 'spelen' en een meeslepende ervaring te bieden met de opmerkelijke vindingrijkheid en voordelen van het Duitse leger, niet alleen in termen van wapens, maar ook in ogenschijnlijk eenvoudige constructies zoals houten kantinekazernes.

De villaboerderij Hamdijk 49 is een grote 19de-eeuwse boerderij van het Oldamstertype met een voorhuis uit 1922. De boerderij is oorspronkelijk gebouw omstreeks 1850, de hoofdschuur dateert nog uit die tijd. Het complex omvat nog een bijschuur uit 1927 en een stookhut uit 1923. Het voorhuis is ontworpen door E. Fekkers uit Bellingwolde, in opdracht van G. Tammes. De oorspronkelijke functie was die van een boerderij, later in 1922 is het omgebouwd tot een woon- en opslagruimte. Door de jaren heen zijn er veel aanpassingen geweest wat het gebouw een rijke geschiedenis geeft. De boerderij is rijksmonument sinds 2001 vanwege de detaillering van het woonhuis en de opvallende vormgeving en als voorbeeld van een villaboerderij uit 1922.De opvallende ligging aan de Hamdijk, waar meer villaboerderijen te vinden zijn, speelt ook een rol.

In 2022 is de boerderij gekocht door Het Groninger landschap. Het doel is om de boerderij te restaureren en er een nieuwe functie voor te vinden. Er is een uitgebreid historisch en bouwtechnisch onderzoek uitgevoerd door DAAD Architecten. Hierbij zijn onder meer digitale technieken toegepast, zoals drones. Voor dit project is een stage- en afstudeerplaats beschikbaar gesteld door DAAD.

Digitalisering in de bouw heeft op vele manieren invloed op het werk in de gebouwde omgeving: het verzamelen van data, het gebruiken van deze gegeven in het maken van technische oplossingen en in de samenwerking met partijen. Onze werkveldpartners in de erfgoedsector (beschermde monumenten) gaan en willen nog meer mee gaan in deze transitie: Welke bruikbare tools zijn er al? Welke potentie hebben deze tools voor duurzame instandhouding van monumenten? En wat betekent dit voor het samenwerken en uitwisselen van informatie?

Bij deze opdracht is het mogelijk om bijvoorbeeld een historisch gebouw of complex te digitaliseren met de diverse beschikbare middelen. Hieraan kan een energie- en onderhoudsadvies worden gekoppeld, zodat de opdrachtgever hier in de toekomst iets mee kan. Door de koppeling van tekeningen met data krijgt een 3D model meerwaarde.

Torenkerk Winsum
De Torenkerk in Winsum is de oudste kerk in de Ubbega, het is zelfs een van de oudste stenen kerken in Noord-Nederland. Winsum werd in 2020 gekozen tot ‘het allermooiste dorp van Nederland’. Een initiatiefgroep wil de geschiedenis van de kerk exposeren en beleefbaar maken in een torenkamer, een relatief kleine ruimte bereikbaar met een smalle trap. Hoe kan het verhaal van de kerk en zijn omgeving worden vormgegeven, in panelen, 3D-producten, VR-producenten, of films? Is het mogelijk om de expositie aan te vullen met een verplaatsbare expositie in de hal of het koor van de kerk?

Een tweetal groepen studenten van de opleiding Communicatie, Media & Design onderzoeken verschillende onderdelen van zo’n expositie. Zij richten zich daarbij op twee verschillende doelgroepen, basisschoolleerlingen (groep 8) en gepensioneerde bezoekers, meestal toeristen die Winsum bezoeken. Tegelijkertijd is een groep studenten aan de slag gegaan met een energieonderzoek van de Torenkerk. Hiervoor wordt het bestaande energiegebruik, het warmteverlies door muren, vensters en dak, in kaart gebracht. Tenslotte worden mogelijke energiemaatregelen voorgesteld.

Verborgen erfgoed op Zernike Op en rond de Zernike-campus is (potentieel) duurzaam, cultureel erfgoed aanwezig. Grotendeels verstopt en/of uit beeld. Dit verdwenen erfgoed draagt daarmee niet bij aan verbondenheid door zingeving, identiteit en betekenis. Tot de lokale ‘bewoners’ behoren in elk geval de gevestigde kennisinstellingen met haar werknemers en studenten. Minderheden en kwetsbare bevolkingsgroepen maken nadrukkelijk onderdeel uit van deze gemeenschap. Daarmee heeft ontsluiting van erfgoed een inclusieve dimensie en dient deze in te passen in een breder (meer universeel) erfgoedverhaal.

Doel van het ontwerp-/onderzoeksvraagstuk is om de verbinding tussen het erfgoed in en rond de Zernike-campus en haar lokale ‘bewoners’ te versterken door het ontsluiten en delen van erfgoed met de lokale ‘bewoners’.

Barak uit de Tweede Wereldoorlog, Hoogkerk
De gemeente Groningen heeft recent een bouwwerk onderzocht dat tot voor kort diende als gemeenschapsgebouw voor een kerk in Hoogkerk. Dit bouwwerk bleek een houten R.A.D.-kazernekantine te zijn, daterend uit de Tweede Wereldoorlog. Deze goed bewaarde kazerne bleek een onverwachte schat. De bouwhistoricus vond na lang zoeken een Duitse kazerne-expert die zijn verbazing uitsprak toen hij dit specifieke kazernetype voor het eerst tegenkwam. Opmerkelijk is dat het bouwwerk na 70-75 jaar nog een buitengewone technische veerkracht vertoonde.

Het plan is om het gebouw naar Delfzijl te verhuizen en er een museum van te maken, waarbij het doel is om naast tentoonstellingen het gebouw zelf als prominent onderdeel te integreren. De unieke montage- en demontage-eigenschappen van de kazerne, vergelijkbaar met een ingenieus systeem waar IKEA jaloers op zou zijn, bieden volop mogelijkheden voor het ontwikkelen van interactieve hulpmiddelen. Deze hulpmiddelen zouden het publiek in staat stellen om met het gebouw te 'spelen' en een meeslepende ervaring te bieden met de opmerkelijke vindingrijkheid en voordelen van het Duitse leger, niet alleen in termen van wapens, maar ook in ogenschijnlijk eenvoudige constructies zoals houten kantinekazernes.

De Torenkerk in Winsum is de oudste kerk in de Ubbega, het is zelfs een van de oudste stenen kerken in Noord-Nederland. Winsum werd in 2020 gekozen tot ‘het allermooiste dorp van Nederland’. Een initiatiefgroep wil de geschiedenis van de kerk exposeren en beleefbaar maken in een torenkamer, een relatief kleine ruimte bereikbaar met een smalle trap. Hoe kan het verhaal van de kerk en zijn omgeving worden vormgegeven, in panelen, 3D-producten, VR-producenten, of films? Is het mogelijk om de expositie aan te vullen met een verplaatsbare expositie in de hal of het koor van de kerk?

Een tweetal groepen studenten van de opleiding Communicatie, Media & Design onderzoeken verschillende onderdelen van zo’n expositie. Zij richten zich daarbij op twee verschillende doelgroepen, basisschoolleerlingen (groep 8) en gepensioneerde bezoekers, meestal toeristen die Winsum bezoeken.

Tegelijkertijd is een groep studenten aan de slag gegaan met een energieonderzoek van de Torenkerk. Hiervoor wordt het bestaande energiegebruik, het warmteverlies door muren, vensters en dak, in kaart gebracht. Tenslotte worden mogelijke energiemaatregelen voorgesteld.

Op en rond de Zernike-campus is (potentieel) duurzaam, cultureel erfgoed aanwezig. Grotendeels verstopt en/of uit beeld. Dit verdwenen erfgoed draagt daarmee niet bij aan verbondenheid door zingeving, identiteit en betekenis. Tot de lokale ‘bewoners’ behoren in elk geval de gevestigde kennisinstellingen met haar werknemers en studenten. Minderheden en kwetsbare bevolkingsgroepen maken nadrukkelijk onderdeel uit van deze gemeenschap. Daarmee heeft ontsluiting van erfgoed een inclusieve dimensie en dient deze in te passen in een breder (meer universeel) erfgoedverhaal.

Doel van het ontwerp-/onderzoeksvraagstuk is om de verbinding tussen het erfgoed in en rond de Zernike-campus en haar lokale ‘bewoners’ te versterken door het ontsluiten en delen van erfgoed met de lokale ‘bewoners’.