Eelco Braad: 'Als hierdoor studenten met minder zorgen en stress in de les zitten, dan is dat een enorme winst'

Eelco Braad, senior onderzoeker bij het lectoraat Digitale Transformatie van het Centre of Expertise Ondernemen, zet zich in voor het verbeteren van leerervaringen bij studenten door middel van digitale technologie. Op 1 maart 2024 is Eelco gepromoveerd op dit onderwerp.

Hoe het begon 

Eelco studeerde Informatica aan de Rijksuniversiteit Groningen, waar zijn interesse in computers en games aangewakkerd werd. Tijdens zijn studiejaren richtte hij samen met een paar medestudenten een gamestudio op, waar zij zich bezighielden met het ontwikkelen van computergames. Al snel ontdekten ze dat de productie van games een langdurig proces was voordat er winst mee kon worden behaald. Om toch inkomsten te genereren, begonnen ze ook simulaties en trainingsgames te bouwen, die ze vervolgens aan bedrijven verkochten. 

Terwijl Eelco zijn ondernemende pad volgde, raakte hij ook betrokken bij de Hanzehogeschool, waar hij gastcolleges gaf. Hij ontdekte dat de hogeschool een bescheiden aanbod had van game-onderwijs, maar dat dit niet voldeed aan de praktijkgerichte benadering die hij kende uit de industrie. Met zijn kritische blik bood hij aan om het game-onderwijs aan de Hanze te verbeteren. 

In 2008 besloot Eelco zich volledig te wijden aan het opzetten van een game-opleidingsprogramma aan de Hanze. Dit betekende het omvormen van een kleine afstudeermodule tot een volwaardige internationale bacheloropleiding (tegenwoordig CMTG, Creative Media & Game Technology). Eelco is nu voornamelijk op de achtergrond betrokken is bij deze opleiding.  

Van boekclub tot promotie 

Toen Eelco destijds bezig was met het opzetten van de gameopleiding aan de Hanzehogeschool, ontdekte hij dat er steeds meer onderzoek en theoretische kennis beschikbaar kwam op het gebied van game design en development. Voorheen moesten ze vooral zelf alles uitvinden en vertrouwden ze voornamelijk op praktijkervaring. Maar na verloop van tijd verschenen er ook boeken, theorieën en modellen die hen hielpen bij het structureren van het vakgebied. 

Met een groepje docenten begon Eelco een boekclubje, waarbij ze wekelijks een of twee artikelen doornamen en bespraken. Dit zorgde ervoor dat ze zich verder konden verdiepen in de literatuur en onderling konden reflecteren op wat ze leerden. Deze gezamenlijke inspanning duurde ongeveer een jaar en gaf hen een solide basis van theoretische kennis. 

Het idee om te gaan promoveren ontstond mede door een collega uit de boekclub die al bezig was met een promotietraject. De collega deed onderzoek naar games, wat goed aansloot bij Eelco's interessegebied. Daarnaast moedigde een andere collega Eelco aan om de mogelijkheid van een promotieonderzoek te overwegen. Uiteindelijk kreeg Eelco in 2015 groen licht om te beginnen aan zijn promotietraject. 

Leren, gamen en technologie 

"Ik denk dat ik altijd al bezig ben geweest met het leren”, vertelt Eelco. "Of het nu als studentassistent was of later als stagebegeleider en docent bij de Hanze." Tijdens zijn studie aan de universiteit, waar hij informatica studeerde, ontdekte hij zijn interesse in games en spellen.  

Daarnaast heeft technologie altijd een centrale rol gespeeld in zijn leven. "Van mijn studie tot aan nu speelt technologie eigenlijk altijd een rol”, merkt Eelco op. "Het is altijd iets van prutsen en kijken wat er nu weer kan." 

Deze drie ingrediënten komen samen in zijn promotieonderzoek, waarin hij zich richt op game-based learning. "In mijn promotie zijn het eigenlijk de drie kernwoorden van wat ik aan het doen ben”, legt hij uit. "Die technologie in de vorm van game-based learning verbindt eigenlijk spelen en technologie om leren beter mogelijk te maken voor mensen." 

In zijn huidige werk aan verschillende projecten, waaronder samenwerkingen met bedrijven zoals IJsfontein in Amsterdam, blijven deze drie ingrediënten ook een centrale rol spelen. "We zijn aan het onderzoeken hoe je trainingen kunt verbeteren door het sociale element te versterken”, vertelt Eelco. "En een ander project waar ik aan werk, richt zich op het creëren van effectieve leergemeenschappen in de IT-sector, waarbij we een spelvorm willen ontwikkelen om de belangen en doelen van deelnemers op een interactieve manier te benaderen." 

Ontwerpgericht onderzoek 

Naast de game- en zelfsturend leren-aspecten, is Eelco ook bezig met ontwerpgericht onderzoek. "Het is belangrijk om je af te vragen: hoe zorg je ervoor dat iets werkt wanneer je iets maakt of bedenkt, je moet weten wat je erin stopt en wat het effect daarvan is". Eelco probeert vooraf te analyseren of het zou moeten werken als hij het op een bepaalde manier samenstelt. Eelco benadrukt het belang van ontwerpgericht onderzoek in dit proces. "Dat is eigenlijk een soort tweeslag", legt hij uit. "Je maakt een oplossing én je probeert kennis in kaart te brengen over dat soort oplossingen." Met deze aanpak draagt hij niet alleen bij aan het oplossen van problemen, maar ook aan het vergaren van kennis die kan worden toegepast in toekomstige projecten. 

Leren hoe je moet leren 

"Je kunt wachten tot mensen het vanzelf ontwikkelen, maar dat gebeurt niet altijd", legt Eelco uit. "Sommige mensen hebben daar behoorlijk nadeel van. Het besef dat je dat ook kunt helpen ontwikkelen is niet mijn ontdekking, maar het is wel een belangrijke bevinding." Eelco herinnert zich een bijzonder geval met een student die vastliep tijdens zijn afstuderen, maar zelf niet doorhad dat hij vastzat. "Dat was een eye-opener", zegt Eelco. "Hij deed alles wat we vroegen, maar hij kwam niet verder. Hij had geen gevoel voor hoe hij zijn problemen moest aanpakken, wat een essentieel onderdeel is van metacognitie." Dit incident zette Eelco aan het denken over hoe ze dit soort bewustzijn bij studenten kunnen ontwikkelen en hoe ze kunnen voorkomen dat studenten pas aan het einde van hun studie hiermee geconfronteerd worden. "Dit gesprek zou eigenlijk aan het begin van de studie moeten plaatsvinden", concludeert hij.  

Het promotieonderzoek met een design framework 

Het framework dat Eelco heeft ontwikkeld, biedt een gestructureerde aanpak voor het creëren van game-based leeromgevingen, waarin zowel speelse elementen als educatieve doelen worden geïntegreerd. "We hebben geprobeerd om spellen te maken die mensen verder kunnen helpen en tegelijkertijd kennis te ontwikkelen over hoe je dat doet", legt Eelco uit. Dit framework omvat twee hoofdgebieden: leren en motiveren, en metacognitie. "We hebben een aantal dimensies bepaald waarop je je ontwerp kunt baseren," vervolgt hij. "Dit geeft je richting over hoe je zo'n spelomgeving kunt opbouwen." 

Het ontwikkelde framework biedt ontwerpers richtlijnen om keuzes te maken tijdens het ontwerpproces. "Een voorbeeld van een dimensie is of je het spel alleen speelt of met anderen, bijvoorbeeld in groepen, competitie of samenwerking”, illustreert Eelco. "Een ander voorbeeld is of je een actief spel wilt maken dat snel gaat, of juist een rustiger spel waarbij spelers de tijd hebben om na te denken over hun keuzes." Eelco benadrukt dat het onderzoek niet alleen gericht is op het creëren van spelomgevingen, maar ook op het verkrijgen van inzicht in wat wel en niet werkt. "We hebben verschillende versies van game-based trainingen gemaakt en deze op de dimensies geplot," legt hij uit. "Op deze manier hebben we een eerste inzicht gekregen in waar je wel en niet moet zitten." 

In de experimenten kregen studenten de vrijheid om de spellen te gebruiken op momenten en plaatsen die hen het beste uitkwamen. "Het streven was dat mensen zelf konden kiezen waar en wanneer ze zoiets wilden gebruiken", legt Eelco uit. "Hierdoor konden we een realistisch beeld krijgen van de impact van de spellen in de onderwijspraktijk." Over de resultaten van het onderzoek merkt Eelco op: "We hebben gemerkt dat studenten niet alleen bezig waren met gamen, maar ook met het stellen van leerdoelen en reflecteren op hun studieplan. Dit laat zien dat beide elementen, zowel het speelse als het serieuze, in de spellen zijn geïntegreerd." 

Reacties van studenten 

De reacties van de studenten op de game-based leeromgevingen waren divers. "Ongeveer de helft van de groep gaf aan dat ze het niet nodig hebben", legt Eelco uit. "Maar bij een deel van de groep die dat zegt, kun je aan de metingen zien dat ze hier wel degelijk baat bij zouden kunnen hebben." Interessant genoeg wezen sommige studenten de tools af, terwijl anderen ze nuttig vonden, maar het spelelement niet nodig achtten. 

Wat Eelco echter het meest is bijgebleven, zijn de persoonlijke verhalen van de studenten. "Er was op een gegeven moment een dame die na een van onze sessies zei: 'Ik ben hier nu drie weken mee bezig. En ik wil jullie gewoon bedanken. Want ik ben veel minder gestrest en veel minder angstig”, deelt Eelco. "Dat vond ik wel heel mooi. Als iemand met minder zorgen in de les zit en meedoet aan de projecten en activiteiten die we hier doen. Ik denk dat dat gewoon een ontzettende winst is." 

Uitdagingen tijdens het promotietraject 

Eelco: "Er is een groep studenten die heel erg gebaat zou zijn bij metacognitieve training of ondersteuning. Maar als je dat aanbiedt in de vorm van een tool, gaan ze daar geen gebruik van maken." Het vinden van een oplossing voor dit dilemma bleek complex: "En dat is wel een flinke uitdaging, ik heb geprobeerd die trainingen aantrekkelijker te maken. Bijvoorbeeld door het wat speelser te maken. Dan trek je een paar mensen over de streep maar nog steeds niet de grote groep." 

Een mogelijke oplossing, volgens Eelco, ligt in het integreren van metacognitieve training in de beginfase van opleidingen: "Je wil eigenlijk dat studenten dit soort dingen in hun eerste jaar tegenkomen. Dat pleit er eigenlijk voor dat je ergens aan het begin van de opleiding, best wel wat tijd en aandacht mag hebben voor: hoe studeer ik nu eigenlijk effectief?" 

Kritisch blijven 

Op het gebied van educatief ontwerp wijst Eelco op de noodzaak van een kritischere benadering. Hij merkt op dat het onderzoek in dit vakgebied traditioneel een beetje een zachte insteek heeft, waarbij sommige concepten, zoals leerstijlen, nog steeds worden toegepast ondanks dat onderzoek dit al lang heeft weerlegd. Eelco pleit voor een scherpere focus op effectiviteit en het rationeel inrichten van lessen en lesmateriaal om specifieke doelen te bereiken.  

Experimenteren met onderwijs in het EduLab 

Het integreren van nieuwe elementen in het onderwijs kan een uitdaging zijn vanwege de bestaande programma's en plannen van zowel docenten als studenten. Desondanks is er volgens Eelco een oprechte interesse van zowel docenten als studenten om nieuwe benaderingen te verkennen. Om deze interesse te benutten, heeft Eelco het EduLab opgestart, samen met collega's Annalies Kootstra, kartrekker maatschappelijke opdracht Digitale Transformatie, en Erwin de Beer. Het EduLlab biedt docenten de mogelijkheid om op basis van hun eigen ideeën, experimenten uit te voeren in hun onderwijs. Eelco legt uit: "EduLab is een mogelijkheid voor docenten, op basis van hun eigen idee, een experimentje in hun eigen onderwijs te doen. Waarbij wij het dan onderwijskundig en onderzoeksmatig ondersteunen." 

Het EduLab heeft al interessante initiatieven voortgebracht, zoals experimenten op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI). Eelco merkt op: "Vorig jaar is AI een beetje op ons afgekomen. Er gebeurt van alles. Het is best lastig voor docenten om iets mee te doen. In dit lab zitten nu zo'n tien docenten. Zij hebben het afgelopen half jaar daar van alles in uitgeprobeerd." 

Nieuwe samenwerkingen en toekomstplannen 

Eelco heeft hij zijn onderzoek gepresenteerd op verschillende conferenties en in diverse artikelen, waarop hij positieve reacties heeft ontvangen. Dit heeft zelfs geleid tot nieuwe samenwerkingen, zoals met een Portugees bedrijf dat software ontwikkelt voor zelfsturend leren op middelbare scholen en daarnaast een samenwerking met het Rotterdamse bedrijf Game Tailors, gespecialiseerd in serious games. 

Nu Eelco zijn doctoraat heeft behaald, rijst de vraag naar zijn toekomstplannen en -doelen op het gebied van onderzoek en onderwijs. Eelco benadrukt dat hij zich eerst zal concentreren op het succesvol afronden van zijn promotie, maar daarna zijn aandacht zal richten op het voortzetten en verder uitbouwen van zijn werk. Hij is van plan om de combinatie van technologieën en leren, bij voorkeur op een speelse manier, verder te ontwikkelen en prominenter op de kaart te zetten. Met zijn nieuwe positie binnen een groter lectoraat Digitale Transformatie wil hij een goeddraaiende onderzoekslijn opzetten, met nadruk op zelfsturend leren en de rol van technologie daarbij. Eelco ziet zijn volgende stap als het betrekken van meer mensen bij dit werk, zowel binnen als buiten zijn hogeschool, om zo samen tot beter en mooier onderwijs te komen. 

Geïnteresseerd in het werk van Eelco? 

Tot slot wil Eelco nog graag een oproep doen aan geïnteresseerden die zich willen aansluiten bij zijn onderzoekslijn op het snijvlak van technologie en onderwijs. Hij nodigt mensen binnen de Hanze uit om met hem in gesprek te gaan. 

Eelco zal zijn verdediging op 1 maart 2024 bij de Universiteit Eindhoven houden.

Bekijk hier het proefschrift van Eelco 

Bekijk hier meer informatie over de verdediging van 1 maart 2024