Het afrikaantje: een échte power flower

Groenbemester, bestrijdingsmiddel én heilzaam voedingssupplement. Het afrikaantje heeft meer in huis dan je denkt. Samen met akkerbouwers, industrie en andere onderzoeksinstituten doet de Hanzehogeschool onderzoek naar de eigenschappen van dit sympathieke perkplantje. Lector Biobased Chemie André Heeres is projectleider van het onderzoek.

‘Akkerbouwers kennen het geheim van Tagetes (de wetenschappelijke naam voor het afrikaantje) allang. De teelt van afrikaantjes zorgt er voor dat in het volgende seizoen gewassen zijn beschermd tegen bodemaaltjes. Boeren hebben daardoor minder chemische bestrijdingsmiddelen nodig en ook bijen zijn dol op Tagetes. Wanneer afrikaantjes worden omgeploegd, zijn ze een uitstekende groenbemester. Het afrikaantje heeft nóg een troef: luteïne, een krachtig antioxidant, afkomstig uit de bloemen van de plant. Het wordt onder meer gebruikt ter bescherming tegen ouderdomsblindheid en huidveroudering. Daarnaast is het een gewilde kleurstof in de voedingsindustrie.’

De bloem als businesscase

‘Vijf jaar geleden hebben we gekeken hoe we het kweken van afrikaantjes tot een rendabele businesscase voor akkerbouwers kunnen maken. De hele keten is vertegenwoordigd: akkerbouwers, bedrijven uit de food en pharma en het ontwikkelingsbedijf New Business Agrifood. Er ontstonden drie businessmodellen. Je kunt bloemen oogsten, drogen en vermalen en gebruiken in kippenvoer. Dit zorgt voor eieren met een mooie gele eidooier en een betere structuur. Het tweede businessmodel richt zich op het winnen van zuiver luteïne. Het derde businessmodel is nog een stip aan de horizon. Een fabriek die niet alleen bloemen verwerkt en luteïne wint maar luteïne ook opwerkt tot een hoogwaardige grondstof voor voedingsmiddelen, farmaceutische producten en diervoeding. Hiermee verhoog je de opbrengst voor de akkerbouwer én je ontwikkelt een hoogwaardige en duurzame chemie in de regio.’

Duurzaam alternatief

‘Een impuls voor de lokale economie en een duurzaam alternatief voor akkerbouwers. Hoe mooi zou het zijn? Al was het maar om de prachtige panorama’s. Velden vol kleurrijke Tagetes, zachtjes wuivend op de Hollandse winden. Het afrikaantje is zo’n sympathiek plantje, wie wordt daar nou niet blij van?’

De broers Dr. André Heeres (Hanzehogeschool Groningen) en Prof. Dr. Ir. Erik Heeres (RUG) zijn onderscheiden met de Groene Groninger 2020, een prijs voor personen die een uitzonderlijke bijdrage hebben geleverd aan duurzaamheid in Groningen.