'Zorg, gemeente, onderzoekers en inwoners zitten allemaal om één tafel en dat is best uniek'

De Innovatiewerkplaats Meer Gezonde Jaren Appingedam werkt volgens het principe van Citizen Science, ofwel burgerwetenschap, om de leefomgeving te verbeteren en zo een aanzet te geven tot een verbeterde leefstijl en gezondheid voor alle inwoners van Appingedam.

Citizen science is een term die je veel hoort, maar die toch relatief nieuw is. Projectleider Lieke Dalstra gelooft erin: 'De kern van Citizen Science is dat je de bewoners betrekt en samen invulling geeft aan het verbeteren van de leefomgeving. Het woord science kan soms wat ver weg voelen, maar wat we hier doen is vooral heel praktisch toepasbaar.'

In Appingedam hebben mensen veel last van de aardbevingsproblematiek en dit verstoort het plezier om daar te wonen. Er worden huizen versterkt of ze worden gesloopt en weer opgebouwd, maar dit betekent niet dat een wijk weer hersteld is. Lieke: 'Wij kijken dan samen met de bewoners naar hoe we een invulling kunnen geven aan de omgeving om te zorgen dat het weer hun thuis wordt. Op deze manier hopen we bij te dragen en zo stress te verminderen.'

We kijken met een brede blik

Dat klinkt misschien eenvoudig, maar dat is het allesbehalve. Er werken veel partijen samen binnen de IWP Meer Gezonde Jaren voor Appingedam, zoals de Gemeente Eemsdelta, Cadanz Welzijn, GGD Groningen, en ook leerlingen en studenten van de Hanze, Noorderpoort, de RUG, jongerenwerk en natuurlijk de inwoners zelf, en dat maakt het heel complex. Lieke: 'Tegelijkertijd is dit wel de manier om dingen voor elkaar te krijgen. Alle partners zijn gecommitteerd aan het project, ze herkennen de meerwaarde en voelen het belang ervan. Zorg, gemeente, onderzoekers en inwoners zitten allemaal om één tafel en dat is best uniek. Dat gebeurt niet overal. En we kijken met een brede blik. Omdat er zoveel partijen betrokken zijn, moet je interprofessioneel (link) werken. We kunnen het niet alleen en we kunnen ook niet in ons eigen domein blijven zitten. Inwoners en alle partijen eromheen hebben elkaar nodig. Samen ontwikkel je een werkwijze en zo creëer je meerwaarde. Ik geloof dat dit de manier is om dingen voor elkaar te krijgen. Ik zie genoeg positieve voorbeelden van hoe het in de praktijk werkt.'

Het succesverhaal van Kenny en Jaline
Een goed voorbeeld van hoe Citizen Science in de praktijk werkt is het verhaal van Kenny Buitendam. Hij werd betrokken bij de Innovatiewerkplaats Meer Gezonde Jaren voor Appingedam doordat Jaline de Boer, toen nog student aan de Hanze, nu (transitiegerichte) opbouwwerker binnen Cadanz Welzijn, bij hem aanklopte. Kenny’s huis was gesloopt en hij woonde intussen in een nieuwe wijk, waar hij en zijn gezin het niet echt naar hun zin hadden.

Lees hier het verhaal van Kenny en Jaline

Lieke: 'Met projectleiders als Jaline proberen we schakels te leggen. Zoals het eerder ging en soms nu nog gaat, levert stress op voor de bewoners. Zij bracht verschillende partijen in contact met elkaar en dat maakte alle verschil. Dit proberen we nu ook voor andere wijken te doen. Je werkt altijd binnen een bepaalde context en die kan klein zijn, zoals een wijk of zelfs een straat, maar je moet context-specifiek zijn. Dat maakt het concreet. We zijn continu in gesprek met veel partijen, en het is ook een spannend proces met de nodige risico’s. Zo moet je veel doen aan verwachtingsmanagement. Je kunt nooit keiharde beloftes doen, maar je wilt wel dat mensen betrokken zijn en blijven. We hebben steeds meer contact met de bewoners en we krijgen ook steeds meer positieve reacties. En mensen beginnen het zelf nu ook uit te dragen, bijvoorbeeld door hun verhalen te gaan vertellen bij de Hanze of andere organisaties. Zo krijgt Citizen Science steeds meer reikwijdte.'

Eenzaamheid en losse stoeptegels

De Innovatiewerkplaats Meer Gezonde Jaren voor Appingedam werkt niet alleen aan de Versterkingsopgave (versterking van bestaande huizen en sloop en wederopbouw), maar ook aan het verbeteren van gezondheid en de leefomgeving op het gebied van welzijn en voeding. Lieke: ‘In Appingedam zijn veel ouderen die eenzaam zijn. We zijn gaan praten met de mensen om te kijken of er oorzaken zijn waar we wat aan kunnen doen. Dan blijkt soms dat er heel praktische zaken zijn die een belemmering voor ouderen vormen. Zo was er een belangrijke weg helemaal overwoekerd, waardoor mensen die niet durfden te gebruiken. En er waren stoeptegels die los lagen waardoor mensen die straten vermeden. Dit zijn zaken die relatief eenvoudig zijn aan te pakken en die toch net het verschil kunnen maken.’ De brede aanpak omvat daarnaast het model Positieve Gezondheid. Dit kijkt naar gezondheid in een breder kader, bijvoorbeeld naar de relatie tot de leefomgeving, de verbinding met de eigen buurt, mentaal welbevinden, sportmogelijkheden, fietspaden, het winkelaanbod, toegang tot informatie etc. Zo hoopt de innovatiewerkplaats bij te dragen aan een gezonde leefomgeving waar mensen met plezier wonen. 

Meer over de Innovatiewerkplaats Meer Gezonde Jaren Appingedam

Meer over Citizen Science