Mini-symposium belicht kansen en uitdagingen van AI in het onderwijs

Kunstmatige intelligentie (AI) heeft een onomkeerbare impact op het hoger onderwijs. De uitdaging ligt in het effectief benutten van deze technologie zonder het leerproces uit het oog te verliezen.

Tekst: Roos Fopma

Hoe kan kunstmatige intelligentie (AI) effectief worden ingezet in het onderwijs, zonder dat het leren onder druk komt te staan? Deze vraag stond centraal tijdens een mini-symposium dat op dinsdag 7 januari plaatsvond bij de Hanze. Studenten van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) presenteerden hier hun onderzoeksresultaten, uitgevoerd in samenwerking met het lectoraat Digitale Transformatie van de Hanze.

Het onderzoek werd begeleid door en Kirsten van den Bosch van de RUG (Pedagogische Onderwijswetenschappen), naar aanleiding van een opdracht van Eelco Braad vanuit het lectoraat Digitale Transformatie. Tijdens de opening van het symposium benadrukten zij het belang van de verbinding tussen onderwijs en werkveld, die in dit samenwerkingsproject concreet vorm kreeg.

Praktijkgericht onderzoek

De studenten die dinsdag presenteerden zitten in hun tweede jaar van de bachelor Pedagogische Wetenschappen. Voor het vak Academic Learning Communities richtten ze zich op verschillende aspecten van AI in het onderwijs. De aanleiding voor hun onderzoek kwam voort uit actuele vragen rondom AI die binnen de Hanze spelen – zoals: hoe kunnen we de voordelen van AI benutten zonder dat het ten koste gaat van het leerproces?

Vier perspectieven op AI in het onderwijs

Gebruik van AI bij Scripties
De eerste groep onderzocht hoe AI kan ondersteunen bij het schrijven van afstudeerscripties. Hun conclusie: AI kan waardevol zijn als hulpmiddel bij verschillende aspecten van het schrijven van een scriptie, zoals het genereren van zoektermen, het verbeteren van tekststructuur en het identificeren van relevante bronnen. De studenten ontwikkelden een praktische flyer met richtlijnen voor het ethisch en verantwoord gebruik van AI tijdens het schrijfproces.

Stressvermindering bij tentamens
De tweede groep onderzocht hoe AI kan helpen bij het verminderen van tentamenstress, een veelvoorkomend probleem dat studieprestaties negatief kan beïnvloeden. Hun onderzoek liet zien dat AI kan ondersteunen bij efficiëntere tentamenvoorbereiding, bijvoorbeeld door het genereren van gerichte oefenvragen. Als eindproduct ontwikkelden ze een flyer die studenten helpt om AI verantwoord in te zetten bij hun studievoorbereiding.

Ondersteuning in alle onderwijsfasen
De derde groep keek naar de brede toepassingsmogelijkheden van AI in het onderwijs.  Ze concludeerden dat AI zowel docenten als studenten kan ondersteunen in verschillende onderwijsfasen, van voorbereiding tot evaluatie. AI kan bijvoorbeeld repetitieve taken van docenten overnemen, zoals het maken van lesplannen en lesmateriaal, om zo de hoge werkdruk te verlagen. Hun praktische bijdrage was een handleiding voor docenten en studenten voor het schrijven van effectieve AI-prompts.

Kansen en belemmeringen voor docenten
De laatste groep onderzocht de ervaringen van docenten met AI in het hoger onderwijs. Via interviews brachten ze de kansen en belemmeringen in kaart. Hun conclusie: hoewel AI het onderwijs kan verrijken, is zorgvuldige aandacht nodig voor ethische, technische en pedagogische aspecten. Hierbij benadrukten ze het belang van een goede training voor docenten, zodat zij AI effectief kunnen integreren in het onderwijs.

Toekomstperspectief

Het aanwezige publiek stelde kritische vragen die leidden tot interessante discussies. Zo werd onder meer gesproken over de mogelijkheid van een specifiek onderwijsgericht taalmodel. Ook werd de blijvende rol van docenten genoemd - AI wordt gezien als een waardevol hulpmiddel, maar niet als vervanging van menselijk contact in het onderwijs. De expert-rol van docenten blijft essentieel omdat studenten vaak niet goed kunnen beoordelen of AI-gegenereerde content correct is. Denk bijvoorbeeld aan het controleren van door AI gegenereerde oefenvragen en het valideren van antwoorden. Deze vakinhoudelijke expertise en didactische ervaring van docenten blijft onmisbaar in het leerproces.

Verdere AI-initiatieven binnen de Hanze

De Hanze zet zich via verschillende initiatieven in voor de integratie van AI in het onderwijs. Vanuit de maatschappelijke opdracht Digitale Transformatie is de Hanze AI Community opgezet, een platform waar inmiddels meer dan 300 Hanze medewerkers actief kennis en ervaringen uitwisselen over de toepassing van AI. Vanaf februari 2025 start bovendien het EduLab AI, waar docenten begeleiding krijgen bij het experimenteren met AI in hun eigen onderwijspraktijk. Docenten die interesse hebben in deelname aan het EduLab AI kunnen contact opnemen met Eelco Braad van het lectoraat Digitale Transformatie.