Een goed gesprek over AI-tools in het onderwijs

Half september lanceerde OpenAI de nieuwste versie ChatGPT, GPT-4o1. Een mooie aanleiding om twee specialisten op de Hanze aan de tand te voelen over de stand van zaken van kunstmatige intelligentie op de Hanze. Rix Groenboom, lector New Business & ICT, en Erwin de Beer, Blended Learning-expert bij de Hanze, delen hun visie.

Tekst: Loes Vader 
De foto van Rix Groenboom (links) en Erwin de Beer is bewerkt met AI door Kim Frijters 

Wereldschokkend nieuws, GPT-4o1? 
“Dit is toch wel groot AI-nieuws”, vindt Rix Groenboom. “Hier sprak de geruchtenmachine al een tijdje over. ChatGPT was al heel goed in de alfawetenschappen, in taal, maar rekenen was geen sterk punt. GPT 4 loste 18 procent van de sommen van de Wiskunde Olympiade op, GPT-4o1 komt tot 80 procent. Het kan niet alleen rekenen, maar ook redeneren en lastige bèta-problemen oplossen.” 

Erwin de Beer vindt de nieuwe versie ChaptGPT opmerkelijk maar niet wereldschokkend. “Er komen continu updates, aanvullingen en mogelijkheden op de markt. Drie, vier, vijf spelers op die markt wisselen elkaar af met weer iets nieuws. Je kunt door de groene bomen het bos niet meer zien.”  

Maken AI-tools maken mensen of banen overbodig? 
“Nee”, meent De Beer. “Generative AI zelf neemt geen banen over, banen gaan wel naar mensen die het gebruiken. Mensen die stelselmatig geen AI gebruiken, worden opgevolgd door mensen die dat wel doen. Maar als AI wel banen zou overnemen is dat niet per se negatief. De komende tien tot twintig jaar wordt de beroepsbevolking veel kleiner, als AI-tools taken overnemen, kunnen we straks met minder mensen hetzelfde of meer werk doen.”  

Groenboom vermoedt dat mensen die vooral papier produceren, zich ernstig zorgen moeten maken. “Inclusief de jongens en meiden waarmee ik het meest heb: de programmeurs. Daar maak ik me extra druk om. Er is een versie van GPT-4o die speciaal is gericht op programmeren en codes genereren. Als je ziet wat die kan! Die spuugt op basis van een talige omschrijving een werkend programma uit. Geef de opdracht: maak Tetris en je krijgt de code voor het spelletje Tetris. Tetris is natuurlijk wel wat anders dan de software die je belastingaangifte doorrekent, maar toch.” 

Is AI is een zegen voor docenten? 
De Beer: “Voor docenten die hun vak serieus nemen, en dat zijn de meeste, misschien wel. Zij moeten opnieuw gaan nadenken over hun onderwijs. Door AI wordt het steeds minder goed mogelijk om lessen uit het verleden te herhalen. We moeten steeds meer en steeds vaker over ons onderwijs en vooral ook over onze manier van toetsen nadenken. En dat is nu precies wat docenten die hun vak serieus nemen toch al doen.” 

Groenboom: “Ik fietste vanmorgen op met de dean van het Instituut voor Rechtenstudies, Suzanne van der Woude. Volgens mij worden Rechtenstudies en ook Communicatie, Media en IT hard geraakt. Groningen heeft al een startup die AI gebruikt om bezwaarschriften te schrijven. Die moet je als jurist natuurlijk nog wel even nalezen. Dan kun je een kwartiertje factureren, maar je kunt niet zeggen: ik heb drie uur zitten zweten op jouw bezwaarschrift. Je kunt ook omdenken en dit een positieve ontwikkeling noemen omdat AI de drempel voor de toegang tot het recht verlaagt.” 

Kunnen docenten de lessen door AI individualiseren voor studenten? 
“Het mooiste zou zijn als een student zelf zou weten wat hij nodig heeft”, meent De Beer, maar dat is vaak niet zo. “De student zou het lesmateriaal zo kunnen aanpassen dat het meer bij hem past. Makkelijkere vragen formuleren of juist moeilijkere. Neem bijvoorbeeld een student die niet goed is in lezen. Je kunt nu met één van de tools van Google, NotebookLM documenten uploaden waar NotbookLM dan een podcast van maakt. Daarin leggen twee, nu nog Amerikaanse, stemmen het geüploade materiaal uit.” 

Is AI dan een zegen voor studenten? 
“Minder goede studenten hebben er zeker profijt van”, meent Groenboom. “Slimme studenten worden lui. Dat is een observatie, geen onderzoek. Door de bank genomen zullen de mindere goden ook goede brieven kunnen schrijven en efficiënte codes kunnen genereren. De slimme worden minder uitgedaagd.” 

De Beer ziet het genuanceerder. “Ja en nee. Er is wel verschil tussen studenten in het eerste en tweede jaar en die tegen het afstuderen aan zitten. Ik ken eigenlijk maar weinig studenten, tot nu toe, die in die afstudeerfase met zo min mogelijk moeite hun diploma proberen te halen. Ik ontmoet veel studenten of net afgestudeerden die hun vak heel serieus nemen. Met name die studenten en jonge professionals kunnen ontzettend profiteren van AI-tools. Maar ja, luie studenten wordt het wel makkelijk gemaakt om een tool te gebruiken voor iets waar ze zelf niet zo'n zin in hebben.” 

Bij de introductie van ChatGPT was de vraag vooral: hoe weten we of een student zijn essay zelf heeft geschreven of dat door een AI-tool heeft laten doen. Is dat nog steeds zo? 
De Beer denkt dat slimme docenten dat allang weten. “Het is fraude als een student die AI gebruikte zegt: ik heb dit helemaal zelf verzonnen. AI is niet meer weg te denken, dus we moeten erover nadenken hoe we het op een goede manier kunnen inzetten. We kunnen ervan uitgaan dat studenten AI gebruiken, als docent wil je weten op welke manier ze dat hebben gedaan.”  

Een andere rol dus voor docenten?
De Beer: “De traditionele trits is: van data naar informatie, naar kennis, naar wijsheid. En vooral bij die laatste twee stappen red je het niet met alleen AI-tools. Daarvoor heb je je docenten nodig. Mensen met levens- en vakervaring. Die kunnen je helpen het kaf van het koren scheiden. Dat kan een AI nu nog niet, in ieder geval niet betrouwbaar. Misschien ergens in de toekomst wel.” 

Hoe kun je als docent bijblijven? 
“Door die tools zelf te gebruiken”, concludeert De Beer. “Ik vermoed dat de helft van de docenten ChatGPT of een andere AI-tool nog nooit heeft geopend.” “Er zou een crash course beschikbaar moeten zijn om ze over die drempel heen te helpen”, vult Groenboom aan. 

De Beer: “Ik geef regelmatig de cursussen waar Rix het over heeft en als het een beetje meezit komt er binnenkort ook een cursus in de PL-Academy. Wat ik verder zou adviseren is: open Microsoft Copilot. Zeg: ik ben die en die, mijn werk ziet er ongeveer zo uit, maak een verhaaltje van vijf zinnetjes en sluit af met: wat kun je voor me doen? Dan komt die tool met suggesties.” 

Wat bieden we studenten? 
“We zijn een minor gestart: ‘AI in beroep’, die nu ook in het Engels wordt aangeboden:  ‘AI and your future profession’. Studenten leren te reflecteren op AI in hun professie, of je nou violist, programmeur of jurist bent. Wat is AI, wat zijn de juridische aspecten, de sociale. Daarnaast leren ze de basis van het verzamelen, bewerken, visualiseren en analyseren van data. Tijdens een platform met 15 IT-lectoren van allerlei hogescholen kregen wij als Hanze complimenten dat we heel hands on, praktijkgericht, de beer te lijf gaan. Challenge accepted”, lacht Groenboom. 

Challenge Accepted 

De grote uitdagingen van onze tijd wachten niet. We moeten nú in actie komen voor een leefbare wereld en een duurzame toekomst. En in het Noorden kan dat ook. Onze regio barst van de mogelijkheden: een sterk mkb als motor van een krachtige economie, innovatie startups, en een sterk kennisnetwerk. De Hanze verbindt, ondersteunt en jaagt positieve verandering aan. Wij zijn er voor iedereen die wil leren en van betekenis wil zijn voor de wereld om zich heen. Ga jij met ons de uitdaging aan? #challengeaccepted