Hanze zoekt naar natuurlijke zonneblokker uit zeewier

Een natuurlijk UV-blokker ontwikkelen uit zeewier, voor zonnebrandcrème. Daaraan werken onderzoekers van de Hanzehogeschool en het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). ‘De conventionele, chemische, UV-blokkers zijn namelijk erg slecht zijn voor het waterleven’, vertelt projectleider Rob van Haren, lector Transitie Circulaire Bio-economie . ‘Neem Porphyra anti-UV mee op je holiday.’

Tekst en foto: Luuk Steemers

Hoe lang loopt het project al?

‘We zijn een jaar geleden van start gegaan nadat we een SIA RAAK-project  van 600.000 euro hadden gekregen. We werken intensief samen met het NIOZ in Yerseke Een van onze onderzoekers, Jesse van Groenigen werkt daar nu full-time samen met NIOZ-onderzoeker Dorien Derksen. Een onderzoeker die fulltime extern werkt is een unicum op de Hanze.  Het laat ook zien hoe essentieel we dit vinden.’

Waarom is dit project zo essentieel?

‘Anders gaan de koralen naar de bliksem. Conventionele, chemische UV-blokkers in zonnebrand zijn puur vanwege de volksgezondheid door de EU toegelaten, ze voorkomen aantoonbaar gevallen van huidkanker. Dat is natuurlijk van enorm belang. Je kunt gerust stellen dat UV-blokkers onmisbaar zijn. Maar ze zijn absoluut niet milieuvriendelijk, sommige zijn zelfs toxisch voor het waterleven, met name voor koralen. In Hawaï mag je daarom sommige zonnebrandproducten niet meer gebruiken. Daarom proberen we natuurlijke bio-afbreekbare middelen te vinden. Na literatuuronderzoek denken we dat de kans groot is dat we die vinden in Porphyra, rood zeewier. Zeewier staat heel veel bloot aan UV-straling en weet daar goed mee om te gaan. Roodwier zoals Porphyra  is daarnaast ook nog eens heel lichtgevoelig.’   

Hoe blokkeert Porphyra UV-straling?

‘We denken dat Mycosporine-achtige aminozuren (MAA's) daarbij een hoofdrol spelen. We gaan nu Porphyra’s kweken en proberen het gehalte aan UV-blokkers te verhogen door het zeewier in de stress te zetten. Dat doen we door het zeewier in een proefopstelling volop aan zonlicht bloot te stellen en te laten droogvallen in een nagebootste cyclus van eb en vloed. We gaan dan kijken of het gehalte aan blokkers groter wordt. Vervolgens gaan we de UV-blokkers met groene methoden uit de Porphyra  halen. Om die te verwerken in een crème werken we samen met cosmeticabedrijf Jetske Ultee. We werken ook samen met andere bedrijven om de restproducten volledig te benutten, een complete bioraffinage. We willen geen afval. Alles verwaarden maakt de hele productieketen eerder rendabel.’

Dus behalve UV-blokkers worden er ook nog andere producten gewonnen.

‘Ja, dat wordt een compleet vakantiepakket voor op het stand. Neem Porphyra anti-UV mee op je holiday. De kleurstoffen uit de Porphyra  kunnen gebruikt worden als kleurstof voor textiel, bijvoorbeeld voor een badpak. De eiwitten kun je verwerken in voedsel, bijvoorbeeld in een lekkere zeewierburger. Er blijven ook vezels over. De onoplosbare vezels kunnen ook verwerkt worden in textiel, de oplosbare kun je toepassen in voedingsproducten zoals een verkoelend prebiotisch drankje.’

Wanneer kunnen we ons insmeren met Porphyra UV-blokkers?

‘We moeten de productie opschalen, zodat je kosteneffectief kunt produceren. Goedkeuring krijgen om het op de markt te brengen, kost ook tijd. Ik schat dat we twee tot drie jaar verder zijn om Porphyra als veilig ingrediënt erkend te krijgen. Dat is belangrijk want ook natuurlijke producten kunnen verkeerd uitpakken. Het is ook cruciaal dat de kweek in schoon zeewater gebeurt. Als Porphyra erkend is als veilig ingrediënt, kan het bijvoorbeeld al worden verwerkt in crèmes met andere UV-blokkers. Dat reduceert in ieder geval voor een deel de hoeveelheid schadelijke stoffen die in het water komen. Erkenning als zonneblokker kost iets langer, vijf tot tien jaar.’

Zaterdag 27 mei is het de Dag van de Zonnebrand. De afgelopen jaren is de zonkracht in Nederland enorm toegenomen. Goed om even stil te staan bij het belang van het beschermen van je huid.