In het hoger onderwijs is de rol van de docent-onderzoeker de afgelopen jaren sterk in ontwikkeling. Tegenwoordig is het niet meer voldoende om alleen vakinhoudelijke kennis over te dragen; docenten moeten ook coaches, begeleiders en inspirators kunnen zijn voor studenten die zich voorbereiden op een positie een steeds veranderende maatschappij. Om nieuwe docenten goed toe te rusten voor deze rol is de Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid (BDB) van essentieel belang.
In samenwerking met vele bij de BDB betrokken professionals heeft het programma zich ontwikkeld tot een essentiële schakel in de verbetering van zowel docent-onderzoeker als onderwijskwaliteit.
BDB: van kennisoverdracht naar samen leren
Het BDB-programma, dat al sinds 2013 bij de Hanze wordt aangeboden, is een landelijk erkend certificaat dat docent-onderzoekers begeleidt in hun pedagogische en didactische ontwikkeling. De noodzaak voor een dergelijk traject ontstond omdat veel docent-onderzoekers zonder didactische achtergrond voor de klas kwamen te staan. Zoals Christiena de Vries, coördinator van het BDB-programma, opmerkt: "Docentschap is vaak hun tweede beroep. Ze zijn expert in hun vakgebied, maar hebben nog niet altijd de vaardigheden om effectief onderwijs te geven of leerprocessen te begeleiden.”
Dit gat wordt opgevuld door de BDB, dat docent-onderzoekers helpt didactische vaardigheden te ontwikkelen, zoals het ontwerpen van onderwijs, het begeleiden van studenten en het toetsen van leerresultaten. Christiena benadrukt dat het programma voortdurend evolueert op basis van de praktijkervaringen die docent-onderzoekers inbrengen, waardoor het altijd actueel en relevant blijft. Elly Smit, ervaren begeleiders binnen het programma, vult aan: “Het gaat niet alleen om docentgestuurd onderwijs. De focus ligt vooral op het activeren van docenten om hun eigen sterke punten te ontdekken en die in te zetten in hun onderwijspraktijk.”
Leergemeenschappen: leren van en met elkaar
Een belangrijke pijler binnen de BDB is de zogenaamde Community of Learners (CoL). In kleine groepen werken docenten samen aan hun eigen beroepsopdrachten en leervragen. De kracht van deze aanpak ligt in het leren van en met elkaar. Christiena legt uit: “Docenten brengen hun eigen praktijkvraagstukken in, werken daar samen aan en maken hun ontwikkeling zichtbaar binnen de groep. Dit zorgt ervoor dat het leren altijd praktijkgericht en toepasbaar is.”
Het nieuwe format (cohort 2023-2024) biedt docenten de kans om direct toepasbare vaardigheden te ontwikkelen in een veilige omgeving. Christiena licht toe: “Het leren en ontwikkelen in de BDB is een parallel proces. Alles wat studenten meemaken, ervaren docent-onderzoekers ook als deelnemer binnen dit traject. Docent-onderzoekers krijgen voortdurend feedback van hun collega’s en studenten, wat de kwaliteit van hun didactisch handelen aanzienlijk verhoogt.”
Elly sluit zich hierbij aan en benadrukt dat de CoL's docenten de kans geven om de kracht van samenwerkend leren te ervaren. “De CoL’s bestaan uit groepen van ongeveer acht docenten die begeleid worden door een coach. De groep zelf bepaalt de focus, wat zorgt voor een gezamenlijke zoektocht naar oplossingen en onderwijsmethoden. Dit proces sluit nauw aan bij het Hanze Leerconcept, waarin het leren in leergemeenschappen centraal staat.”
Impact op studenten: De docent als inspirator
De effecten van het BDB-programma reiken verder dan de docenten zelf; uiteindelijk zijn het de studenten die het meest profiteren van deze professionele ontwikkeling. Christiena benadrukt dat het nieuwe onderwijsmodel, dat sterk leunt op feedback en reflectie, studenten helpt actiever en zelfstandiger te leren. “De kernvraag is voor deelnemers is: “Hoe helpt mijn professioneel handelen de studenten om te leren en zich te ontwikkelen?” Docenten die de BDB hebben doorlopen, begrijpen beter hoe ze hun onderwijs kunnen afstemmen op de behoeften van studenten en kunnen hen beter kunnen begeleiden in hun leerproces.
Elly voegt toe dat docenten door de BDB in staat zijn om een frisse blik op hun eigen rol te werpen en zichzelf continu blijven uitdagen om beter te worden. “Dit heeft een positief effect op studenten, omdat docenten hun onderwijs constant vernieuwen en verbeteren.”
De toekomst
Hoewel de BDB al veel vooruitgang heeft geboekt, zien we binnen de Hanze meer mogelijkheden voor het (door)ontwikkelen van leergemeenschappen omtrent didactische vaardigheden waarbinnen de BDB kwalificatie een plek heeft. Dit alles passend bij de strategische ontwikkelingen. Zo worden op dit moment mogelijkheden voor een tweejarig inductietraject verkend. Een traject waarin docenten vanaf hun eerste werkdag intensief worden begeleid en deel uitmaken van een leergemeenschap. “Dit zou de persoonlijke ontwikkeling van docenten bevorderen en de onderwijskwaliteit op lange termijn versterken,” stelt Christiena. Bovendien pleiten Christiena en Elly er allebei voor een blijvende integratie van samenwerkend leren in de onderwijsstructuur, zodat docenten zich ook na het afronden van de BDB-kwalificatie blijven ontwikkelen binnen leergemeenschappen.
De Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid (BDB) is meer dan een certificaat; het is een transformerend programma dat docenten ondersteunt in hun ontwikkeling tot effectieve en inspirerende onderwijsprofessionals. De BDB legt een stevige basis voor kwalitatief hoogstaand onderwijs. Zoals Christiena treffend verwoordt: “Als we de docentkwaliteit goed op orde hebben, kunnen we echt het verschil maken voor onze studenten.”
De Hanze investeert, net als andere hogescholen en universiteiten, extra in de kwaliteit van onderwijs door middel van kwaliteitsafspraken. We zetten daarbij in op thema's als studentbegeleiding- en welzijn, ontwikkeling van medewerkers en goede en passende onderwijsfaciliteiten. De kwaliteitsafspraken zijn tot stand gekomen met de input van studenten, medewerkers, het management, de medezeggenschap en het werkveld en bestaan uit 23 maatregelen binnen drie investeringslijnen.
Feedback component
Hoe tevreden ben jij met de informatie op deze pagina?