Door interprofes­sioneel samen te werken kunnen we veel meer bereiken

Volgens Jan-Jaap Reinders is interprofessioneel samenwerken de oplossing voor veel van de complexe problemen waar we vandaag de dag voor staan.

 ‘We hebben duurzame veranderingen nodig om die ingewikkelde uitdagingen het hoofd te bieden,’ zegt hij. ‘Het is onmogelijk om nog homo universalis te zijn, dus een individu dat alles kan. De problemen van nu overstijgen de beschikbare tijd, kennis en vaardigheden van afzonderlijke beroepsgroepen. We moeten elkaars perspectief en unieke talenten benutten en ons niet alleen richten op onze eigen beroepsgroep.’

Weten wat je wel en wat je niet kunt

Dr. Jan-Jaap Reinders is arbeids- en organisatiepsycholoog en postdoc onderzoeker ‘Interprofessionele samenwerking’ bij het lectoraat Healthy Ageing, Allied Health Care and Nursing. De afgelopen drie jaar werkte hij mee aan het project INPRO, gericht op interprofessioneel samenwerken in de zorg. Interprofessioneel samenwerken wordt vaak verward met multiprofessioneel samenwerken. Multiprofessioneel samenwerken is een optelsom van afzonderlijke dienstverleningen voor dezelfde cliënt. Omdat mensen van elkaar niet weten wat ze doen, kan dit leiden tot grote problemen, zoals dubbel werk en behandelingen die niet op elkaar zijn afgestemd. Jan-Jaap: ‘We denken vaak dat we interprofessioneel samenwerken, maar in feite is dat niet zo. Verschillende beroepsgroepen schouder aan schouder laten leren of werken, zal ze niet per definitie interprofessioneel maken. Daar is ook iets anders voor nodig. Bij interprofessioneel samenwerken ben je bijvoorbeeld ook gericht op het optimaal benutten van andermans talent. Als de leden van een team een relatief hoge interprofessionele identiteit hebben, is men geneigd om meer moeite voor elkaar te doen en meer naar elkaar te luisteren. Zo’n groep draagt meer oplossingen aan, stelt meer vragen aan elkaar, geeft elkaar meer ideeën, en bepaalt samen de werkagenda. Als je samen meer kunt bereiken dan alleen, spreken we van synergie. En die synergie kunnen we dus indirect beïnvloeden door een interprofessionele identiteit te ontwikkelen.’

Interprofessioneel samenwerken is de sleutel

Met een project hier en een project daar komen we er volgens Jan-Jaap niet. We hebben we een langere termijnstrategie nodig, en daarvoor is de intrinsieke motivatie van mensen onmisbaar. ‘Interprofessionele identiteit is zo’n motivatiebron die door onderwijs gaandeweg sterker kan worden en daardoor steeds onveranderlijker,’ zegt hij. ‘Deze intrinsieke motivatie, samen met het vermogen interprofessioneel samen te werken, leidt tot synergie. Daarmee kunnen we de schat aan kennis en ervaring binnen de Hanzehogeschool optimaler benutten.’ 

Interprofessioneel samenwerken kan een groot verschil maken voor allerlei organisaties, vooral ook op het gebied van zorg en welzijn. Jan-Jaap: ‘We hebben gezien dat als mensen interprofessioneel samenwerken, personeelsverloop omlaaggaat, werktevredenheid stijgt en werkstress en burn-out dalen.’ Interprofessionele samenwerking heeft ook invloed op een daling van vermijdbare medische fouten, vermindering van medicijngebruik en een grote vermindering van het aantal opnamedagen van een patiënt in de revalidatie zonder kwaliteitsverlies. ‘De zorg kan dus efficiënter en effectiever en dat kunnen we aantonen,’ zegt Jan-Jaap. Samen met lector Wim Krijnen van hetzelfde lectoraat, ontwikkelde hij een korte psychologische test (EPIS) die de mate van interprofessionele identificatie meet. De test is toepasbaar in onderwijs en praktijk, en wordt momenteel gebruikt in onderzoek in 19 landen.

Hoe kan het onderwijs dit faciliteren?

Jan-Jaap: ‘Ideaal zou zijn als interprofessioneel onderwijs verplicht zou worden, net als ons traditionele onderwijs. Dit gebeurt bijvoorbeeld al in Indonesië. Ons onderzoek laat zien dat we al sterke effecten kunnen bereiken met één verplichte interprofessionele dag per maand voor iedere student en voor elke opleiding, allemaal op dezelfde dag. Welke opleiding dan met welke opleiding gaat samenwerken, moet afhangen van de vraagstukken uit de beroepspraktijk. Die moeten realistisch zijn, anders ontstaat er geen relevante verbinding tussen onderwijs en praktijk. Als we dit vanaf het eerste tot het laatste jaar invullen met onderwijsactiviteiten die aanzetten tot interprofessioneel denken in interprofessionele teams, zal dit leiden tot de ontwikkeling van een sterke interprofessionele identiteit. Deze kan tegelijkertijd met een professionele identiteit, dus iemands vereenzelviging met de eigen beroepsgroep, worden gevormd. Een ontwikkeling als deze zal leiden tot een cultuuromslag in de hele Hanze omdat gelijkgestemdheid wordt bepaald door het aantal mensen dat zich vereenzelvigt met een bepaalde manier van denken en doen. En als je je meer betrokken voelt bij elkaar, voel je samen een grotere urgentie om problemen op te lossen en zul je je daar ook samen voor inzetten.’

De WHO erkent ons als belangrijke samenwerkingspartner

Het mooie van interprofessioneel samenwerken is dat het overal ter wereld werkt. Dit wordt ook gezien door de WHO, met wie sinds 2020 een samenwerking is. De contacten lopen via Interprofessional Global (IP.G), waar Jan-Jaap bestuurslid van is en dat sinds kort met steun van de Hanze in Groningen is gevestigd. IP.G is een wereldwijd netwerk dat uitwisseling en onderzoek rond interprofessioneel onderwijs en een meer integrale praktijk rond zorg en welzijn stimuleert. De WHO beschouwt IP.G als strategische partner in de ontwikkeling van interprofessioneel onderwijs wereldwijd.

‘Van solo naar synergie’, handboek geschreven door Jan-Jaap Reinders, professor Peter Pype en 22 andere auteurs. Het boek heeft als doel om de ontwikkeling van professionele samenwerking in onderwijs, de beroepspraktijk en onderzoek te ondersteunen.

Lees hier meer over dit handboek

Tweedaags INPRO-symposium laat impact van samenwerken zien

Onlangs organiseerden de Hanze en Revalidatie Friesland een tweedaags symposium over de kracht van interprofessionele samenwerking in de zorg. INPRO is een Europees gesubsidieerd project dat de verbinding tussen interprofessionele educatie en de beroepspraktijk wil ontwikkelen. Europese zorgmedewerkers, docenten en onderzoekers kwamen samen voor uitwisseling, deelname aan diverse workshops en een ‘Field Visit’ naar de interprofessionele leerafdeling van Revalidatie Friesland. Hier leren studenten van verschillende beroepsgroepen over interprofessionele samenwerking in de revalidatie. In de afgelopen drie jaar werden diverse producten ontwikkeld, waaronder het INPRO-competentieraamwerk voor onderwijs en beroepspraktijk en onderwijsmaterialen in meerdere talen. Eindresultaten en ontwikkelde materialen zijn te vinden op www.inproproject.eu.  

Interprofessioneel samenwerken binnen Revalidatie Friesland. Lees verder.