‘De kracht van eigen ervaringen inzetten’

Lenny Kruit, projectleider Innovatiewerkplaats Ervaringsdeskundigheid, vertelt meer over de kracht van eigen ervaringen in het sociaal domein.

Blog: Lenny Kruit, projectleider Innovatiewerkplaats Ervaringsdeskundigheid

"Iedereen doet in het leven ervaringen op. Of het nu gaat om kleine, alledaagse gebeurtenissen of grote, ingrijpende momenten, onze ervaringen vormen ons. Denk aan uitdagingen zoals ziekte, armoede, verslaving, of een vechtscheiding – situaties die niet alleen diepgaand kunnen beïnvloeden hoe we in het leven staan, maar ons ook waardevolle inzichten kunnen bieden. Maar hoe kunnen deze ervaringen functioneel worden ingezet? Laten we dat eens verkennen.

De waarde van ervaring

Het bijzondere aan persoonlijke ervaringen is dat ze zowel uniek als universeel zijn. Neem bijvoorbeeld een verhuizing. Waar de een het ziet als een kans om opnieuw te beginnen, ervaart een ander vooral verdriet om wat wordt achtergelaten. Deze verschillende perspectieven tonen aan hoe dezelfde gebeurtenis anders beleefd kan worden. Wat voor de één een kans is, kan voor de ander stressvol zijn.

Naast eigen ervaringen zijn er ook familie-ervaringen. Wanneer een naaste door iets ingrijpends gaat – zoals een ernstige ziekte of huiselijk geweld – heeft dat ook impact op onszelf. Het verandert onze kijk op het leven en kan ons helpen om beter te begrijpen wat anderen doormaken.

Wat is ervaringskennis?

Ervaringskennis gaat verder dan alleen het hebben van ervaringen. Het ontstaat wanneer je reflecteert op wat je hebt meegemaakt en er betekenis aan geeft. Het is de kennis die voortkomt uit het bewust doorleven en verwerken van gebeurtenissen. Denk bijvoorbeeld aan de herinneringen die geuren, geluiden of beelden onbewust kunnen oproepen. Ze vormen een onderdeel van de ervaring die opgeslagen ligt in je lichaam en geest.

Deze kennis wordt verdiept door verhalen te delen, te leren van anderen of jezelf te verrijken met theorieën en inzichten die resoneren met je eigen ervaringen. Dit proces helpt je niet alleen om je eigen situatie beter te begrijpen, maar biedt ook de mogelijkheid om anderen te ondersteunen. Wanneer je deze kennis bewust inzet om anderen te informeren, bemoedigen of inspireren, wordt dit functioneel gebruik van ervaringskennis.

Waarom ervaringskennis inzetten?

In het sociaal domein groeit het besef dat ervaringskennis een waardevolle aanvulling is op professionele kennis. Veel professionals hebben zelf ervaringen op het gebied van ingrijpende gebeurtenissen en ontwrichting. Deze levenservaringen zijn een bron van kennis die je als hulpverlener op een deskundige wijze kunt inzetten.

Neem Johan, een sociaal werker wiens ouders een vechtscheiding hadden. Door zijn eigen ervaring functioneel te gebruiken, richt Johan zich op het benadrukken van het belang van communicatie tussen ouders en het welzijn van de kinderen. Hij deelt bijvoorbeeld hoe hij zich als kind vaak niet gehoord voelde en adviseert ouders om regelmatig aan hun kinderen te vragen hoe zij de situatie ervaren. Door zijn eigen ervaringen te delen met ouders in soortgelijke situaties, helpt hij hen te beseffen wat de impact op hun kinderen kan zijn. Hij maakt duidelijk dat kinderen vaak gevangen zitten in een strijd die ze zelf niet hebben gekozen.

Dit delen van ervaringskennis kan een gevoel van normalisatie en herkenning bieden. Een cliënt voelt zich minder alleen in zijn probleem als hij merkt dat zelfs de hulpverlener weet hoe het is. Dit kan het stigma rondom bepaalde thema’s, zoals psychische problemen of armoede, verminderen.

Een nieuwe benadering

Het inzetten van ervaringskennis verandert niet alleen de manier van werken, maar ook de relatie tussen hulpverlener en cliënt. Het draait om wederkerigheid en gelijkwaardigheid: de hulpverlener is niet langer alleen de expert, maar ook iemand die kwetsbaarheid toont en zich op menselijk niveau verbindt. Dit kan het vertrouwen versterken en het contact verdiepen.

Toch is het belangrijk om hier zorgvuldig mee om te gaan. Het delen van persoonlijke verhalen moet altijd in het belang van de cliënt zijn. De focus ligt op hoe de ervaring van de hulpverlener de ander kan ondersteunen – niet andersom.

Reflectie en groei

Ervaringen alleen zijn niet genoeg; reflectie is essentieel. Het is pas wanneer we betekenis geven aan onze ervaringen en ze in een breder perspectief plaatsen, dat ze echte kennis worden. Dit kan bijvoorbeeld door verhalen te delen, te luisteren naar anderen of door theorieën en inzichten te verbinden aan onze eigen beleving.

Professionals hebben baat bij voortdurende reflectie. Door stil te staan bij hun eigen ervaringen, kunnen ze hun kennis verdiepen en blijven groeien in hun werk. Dit draagt niet alleen bij aan hun eigen ontwikkeling, maar ook aan de kwaliteit van de hulp die ze bieden.

Hoe zet jij jouw ervaringen in?

Of je nu werkt in het sociaal domein, een ouder bent, of gewoon een luisterend oor biedt aan een vriend – iedereen heeft ervaringen die van waarde kunnen zijn voor een ander. Hoe gebruik jij jouw eigen ervaringen om anderen te helpen? Deel je ze bewust, of zie je mogelijkheden om dit meer te doen? Laten we samen onderzoeken hoe we van onze ervaringen een bron van kracht en verbinding kunnen maken. Wat is jouw verhaal?"