Podcast: Citizen Science - Onderzoek met in plaats van over mensen

Hoe betrek je inwoners actief bij wetenschappelijk onderzoek? In de nieuwste aflevering van de Hanze Healthy Ageing Podcast duiken we in de wereld van citizen science – een onderzoeksaanpak waarbij burgers niet alleen onderwerp zijn, maar actieve deelnemers. Wat levert het op als je mét in plaats van over mensen onderzoekt? En waar loop je tegenaan in de praktijk?

Citizen Science – Onderzoek mét in plaats van over mensen

In deze aflevering gaan we het gesprek aan met Berry van Holland, docent-onderzoeker bij het lectoraat Praktijkgerichte Sportwetenschap, en Sarah Elbert, docent-onderzoeker vanuit het lectoraat Communication, Behaviour en Sustainable Society. Waar Berry zijn onderzoek toepast vanuit het gezondheidsdomein en zich richt op het bevorderen van een gezonde leefstijl, focust Sarah zich op de sociale kant van de energietransitie.

Hoewel we in de podcast veel de term citizen science gebruiken, staat deze methode ook bekend als burgerwetenschappen, transdisciplinair onderzoek of participatieonderzoek. Dit houdt in dat je samen met burgers, vanuit wetenschappelijk perspectief, werkt aan maatschappelijke vraagstukken, aldus Berry van Holland. De mate waarin de burger meewerkt, kan per onderzoek verschillen. Ook hoe we de deelnemers aanspreken verschilt per domein en onderzoek. Van burgers tot inwoners tot deelnemers.

Luister hieronder de hele podcast terug

Citizen Science in de praktijk
Vanuit de wetenschap worden veel dingen onderzocht en nieuwe interventies ontwikkelt voor de burgers. Maar deze slaan lang niet altijd aan. Zo wordt er te vaak vóór de burger gedacht, maar niet samen mét de burger. Dit is waar citizen science het verschil kan maken.

Sarah licht als voorbeeld de social fingerprint aanpak toe. Een methode waar ze, op basis van een vraag vanuit de gemeente, bewonersinitiatief of energiecoöperatie, in een wijk informatie ophalen van bewoners. Hoe kijken zij bijvoorbeeld aan tegenover duurzaamheid en zijn ze bekend met de plannen voor hun wijk? Op basis van deze informatie maken ze een sociaal profiel op.

Berry bespreekt een ander voorbeeld uit het gezondheidsdomein, waarbij ze op zoek zijn gegaan naar manieren om de Groningse wijk Vinkhuizen beweegvriendelijker te maken. Hierbij zijn ze met buurtbewoners door de wijk gaan wandelen en hebben ze via de photo voice app alle mooie punten en verbeterpunten van de wijk genoteerd. De behoeften en wensen van de bewoners zijn meegenomen en gedeeld met de gemeente. Dit heeft uiteindelijk gezorgd tot twee beweegroutes in de wijk die je kunt bewandelen. Lees hier meer over deze routes. 

Uitdagingen en mooie ervaringen
Toch loop je bij deze methode ook tegen uitdagingen aan. Het is een methode die veel toewijding vraagt, zowel vanuit de opdrachtgever als vanuit de betrokken burgers. Daarnaast is het ook een tijdrovende methode, je moet nu eenmaal veel gesprekken voeren en écht contact maken met burgers. Verder moet je ook rekening houden dat je als onderzoeker niet per ongeluk bepaalde groepen mensen uitsluit, je wilt het liefst een zo’n breed mogelijk scala een mensen betrekken, zodat je verschillende visies meeneemt in de resultaten.

Als onderzoeker moet je ook een open houding hebben. Berry benadrukt dat je als onderzoeker juist ervoor moet zorgen dat je de bewoners een stem geeft en niet je eigen visie moet doordrukken. Sarah vult dit aan met het voorbeeld dat je als onderzoeker ook heel objectief moet zijn. In het geval van de energietransitie wil je niet de mening van mensen beïnvloeden door te zeggen dat je hen ondervraagt namens organisatie X of Y, maar juist als onpartijdige organisatie zoals de Hanze. En wees je ook bewust dat je niet het oneindige kunt vragen van burgers, ze helpen vaak mee op vrijwillige basis, vraag ze daarom ook niet teveel. 

Maar er zijn ook mooie ervaringen. Zo vertelt Berry over het onderzoek dat plaatsvond tijdens de pandemie. Tijdens het wandelen met een bewoonster gaf zij aan dat ze zonder dit onderzoek niet haar huis uitgekomen zou zijn. Sarah deelt over hoe het contact met enkele buurtbewoners heeft bijgedragen aan de betrokkenheid van de wijk.

Blijf op de hoogte
Houd jij je bezig met citizen science en wil je graag het gesprek hierover aangaan? Neem dan contact op met Berry van Holland of Sarah Elbert.