Studenten Medialism duiken in de geschiedenis van Auschwitz

Adembenemende dronebeelden van een uitgestorven Auschwitz. Een dun laagje poedersuikersneeuw bedekt het monument dat symbool staat voor de vernietigingskampen van de Duitse Nationaal Socialisten. Terwijl Auschwitz tachtig jaar bevrijd is, presenteren Lotta Reekers, Toon Vlietstra, Jorrit Knol, Lukas Antol en Jungi Hong hun documentaire Fear of the Unknown over Eugen Stoppelman, een Duitse Jood die Auschwitz overleefde.

Tekst: Loes Vader 

In de minor Medialism maken studenten in een half jaar een documentaire of korte film. Tachtig jaar na de bevrijding van het vernietigingskamp doken de vijf studenten in de geschiedenis van Auschwitz. Aan de hand van Eugen Stoppelman, de Duitse Jood die naar Groningen vluchtte in de hoop veilig te zijn voor de nazi’s. Het resultaat is de beklemmende documentaire Fear of the Unknown. “Deze verhalen moeten verteld blijven worden”, vindt Jorrit. “Veel jongeren weten niet meer wat de Holocaust of Auschwitz is.” 

Manuscript Stoppelman 

De studenten wilden het persoonlijke verhaal vertellen van een overlevende, maar dat bleek lastig tachtig jaar na dato. Ze begonnen hun zoektocht in Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Uit het archief van het Herinneringscentrum kregen ze het manuscript van Eugen Stoppelman. “Wij vonden het zo’n bizar indrukwekkend verhaal, dit moéten we vertellen”, merkt Lotta op. Met het manuscript hadden de studenten goud in handen. “Stoppelman heeft het vlak na de bevrijding geschreven”, vertelt Jorrit. “Hij was van onze leeftijd tijdens de tweede wereldoorlog. Dat is ook een reden waarom we zijn verhaal wilden vertellen aan een jonge doelgroep.” 

Crowdfunding 

De grootste uitdaging was om toestemming te krijgen om in Auschwitz met een drone te filmen. “In Nederland mag je gewoon vliegen met een drone van een bepaalde gewichtsklasse”, legt Toon Vlietstra uit. “In het buitenland is dat anders. Ze willen alles van je weten. Je moet allerlei formulieren invullen, wat veel tijd en geld kost.” Ook financieel was het maken van de documentaire een uitdaging. Het grootste deel kregen de studenten door crowdfunding bijeen. “De reis alleen al vroeg om een budget. Filmen in Auschwitz ook. Het laatste beetje staat nog open”, aldus Lotta.  

Sneeuw 

Er is een belangrijke rol voor de dronebeelden van Toon Vlietstra in de film. Hij neemt je mee over de barakken, langs de spoorlijn en kilometers prikkeldraad. “Het is heel bijzonder dat we beelden hebben waar geen mensen op staan”, vertelt de dronepiloot. “We mochten heel vroeg filmen, voor het museum open ging voor publiek. Alleen sneeuwde het en dan kun je niet vliegen. Godzijdank stopte het net op tijd met sneeuwen en hadden we een half uurtje tijd om te filmen voor er bezoekers kwamen.”  
“Het heeft zo moeten zijn”, vult Jorrit aan. “De sneeuw maakt de beelden nog killer.”  

Simon Gronowski 

Stoppelman is overleden, maar Lotta ontmoette toch een overlevende. Op Facebook. De 93-jarige Simon Gronowski overleefde de Holocaust omdat hij met hulp van zijn moeder uit de trein wist te springen. Hij was toen 11 jaar oud. “Hij geeft nog steeds wereldwijd lezingen en wilde ons zijn verhaal vertellen. We mochten hem interviewen in zijn woonplaats Brussel.” 

De ontmoeting met Gronowski raakte de studenten in hart en ziel. Lotta: “In Auschwitz liep ik met mijn mond open achter de gids aan. Maar als je het verhaal hoort van iemand die het zelf heeft gezien, zelf heeft gevoeld, zelf heeft ervaren, gaat het nog dieper.” 

Verhaal vertellen 

Het maken van Fear of the Unknown smaakt naar meer. Lotta: “Dat was ook mijn motivatie om aan de minor deel te nemen. Ik wil echt door in de documentairewereld. Deze film bevestigt het alleen maar. Ik had al een minor gedaan, dus kreeg er geen studiepunten voor.” Ook Toon en Jorrit willen verder met filmen. Toon: “Met filmen zelf ben ik wel redelijk bekend. Ik heb deze minor gekozen om een verhaal te vertellen. Daar had ik mijn vraagtekens bij, maar dat is heel goed gelukt.” 

Bert Hadders 

De muziek aan het begin en het einde van de documentaire is van Bert Hadders. Hij heeft het nummer Dreumer vijf jaar gelden geschreven, ter gelegenheid van 75 jaar bevrijding. Dreumer is een fictieverhaal over de familie Stoppelman. “Bert Hadders was op de première avond in het Forum. Hij vertelde: vijf jaar geleden wist ik niet waarvoor ik dit nummer schreef, maar nu weet ik het wel. Voor jullie documentaire. Een mooi compliment”, besluit Lotta.