'Professional Doctorate is van toegevoegde waarde voor de hele maatschappij'

Op 1 februari 2024 startte Sander Dijk met zijn Professional Doctorate (PD) in het domein Energie & Duurzaamheid. De PD is een nieuw programma binnen het hbo waarin praktijkgericht onderzoek centraal staat en duurt vier jaar. Dijk vertelt meer over zijn Professional Doctorate gericht op de groei van groen gas en over het belang van de Professional Doctorate in het hbo.

Tekst: Jan Willem Kerssies 
Fotocredit: Orange Pictures 
 
In Nederland zijn energieleveranciers vanaf 2026 verplicht percentage groen gas aan te bieden als vervanger van aardgas. In het eerste jaar gaat dit om ongeveer vier procent van de gastoevoer in de gebouwde omgeving, wegvervoer en overige sectoren en dat loopt op tot twintig procent in 2030. Groen gas is een CO2-neutraal alternatief voor aardgas en is gemaakt is van biomassa zoals gft-afval, mest of rioolslib. Technisch gezien kan het om groen gas door dezelfde leidingen te laten vloeien als aardgas. Maar het brengt wel een aantal uitdagingen met zich mee, vertelt Dijk. “Gezien het verschil in vraag, de gasvraag verschilt per uur en is weersafhankelijk, en het aanbod, het productieproces van biogas heeft een lange doorlooptijd van zo’n dertig dagen, kunnen de energiestromen uit evenwicht raken. We hebben niet het hele jaar dezelfde hoeveelheid gas nodig. Dat betekent dat we, met name in de zomermaanden als de vraag naar gas lager ligt, meer groen gas produceren dan we kunnen verbruiken. Het produceren van groen gas is een continu proces wat je niet even zomaar stil kunt zetten. Door het verschil in vraag en aanbod, en omdat het merendeel van de groen-gasproductie niet centraal maar decentraal plaatsvindt op niet altijd gunstige locaties in het netwerk, kan er lokaal congestie ontstaan. Dat betekent dat het lokale gasoverschot niet goed getransporteerd kan worden naar delen waar het gas nuttig gebruikt kan worden. Met mijn PD-traject wil ik de groei van groen gas mogelijk maken, zonder dat het energienetwerk uit balans raakt of dat er congestie optreedt.” 

Rekenmodel 

In het eerste jaar van zijn Professional Doctorate ontwikkelde Dijk een rekenmodel die kan simuleren wat er op het energienet gebeurt als er meer groen gas geïnjecteerd wordt. Aan de hand van het rekenmodel onderzoekt Dijk nu verschillende scenario’s. “Denk bijvoorbeeld aan dynamisch netbeheer. Kun je bijvoorbeeld door het gasnetwerk als bufferopslag te gebruiken, door de gasdruk in de leidingen wat te verlagen, ruimte creëren op het net? Daarnaast onderzoek ik of het gebruik van een gasgenerator, waarbij van overtollig groen gas elektriciteit wordt opgewekt, een oplossing kan zijn. Dan moet je bijvoorbeeld wel weten of er op piekmomenten in het gasnet voldoende vraag is naar elektriciteit. Het blijkt in de meeste gevallen wel dat het kan, zelfs in de zomermaanden als we veel zonenergie opwekken. Mijn derde scenario gaat over wat er gebeurt met het gasnetwerk als de helft van de woningen afgesloten wordt of als bedrijven overstappen op waterstof. De industrie zorgt immers altijd voor constante afname van gas. Als zij wegvallen heeft dat negatieve invloed omdat je te maken krijgt met minder vraag naar gas. Door het rekenmodel te gebruiken weten we dat een gasgenerator gebruiken een oplossing kan zijn om congestie op het net te voorkomen. We gaan de komende periode gebruiken om het gebruik van een gasgenerator in de praktijk te testen.” 

Grondig onderzoek 

Dijk geeft aan dat zijn PD-traject voor drie stakeholders relevant zijn. “Voor het werkveld, denk aan energieleveranciers, netbeheerders en groengasproducenten, omdat er een onderwerp wordt onderzocht wat complex is en waar organisaties vaak niet aan toekomen. Ik heb nu de tijd om het echt grondig te onderzoeken. Voor het hbo is het van belang omdat het een vraag uit het werkveld is, er is behoefte naar antwoorden en het belang is groot. Voor mij als kandidaat is het combinatie van beide. Mijn onderzoek is van toegevoegde waarde. Je merkt dat het werkveld staat te springen om de resultaten. Ik besteed mijn volledige werkweek aan het PD-traject. Als onderdeel van mijn traject verzorg ik lessen om mijn opgedane kennis ook terug te brengen in het onderwijs op de Hanze. Ik werk veel samen met de praktijkpartners en ben ook fysiek werkzaam op het kantoor van bedrijven. ” Wat wil Dijk uiteindelijk bereiken met zijn PD-traject? “Na vier jaar hoop ik één of meerdere oplossingen te hebben voor de problemen die kunnen ontstaan omdat het percentage groen gas in het net de komende jaren gaat stijgen. De oplossingen moeten de hele keten helpen om meer groen gasmenging teweeg te brengen en minder aardgas te verbruiken. Je kunt zien aankomen dat vraag naar groen gas de komende jaren gaat stijgen. Hopelijk is deze vraag toe te passen op de mogelijkheden die er zijn.”  

‘PD een blijvertje’ 

In 2023 werd er in het hbo gestart met de Professional Doctorate. Het gaat in eerste instantie om een pilot. Onlangs verscheen de tussentijdse evaluatie. Conclusie: De uitvoering van het Professional Doctorate staat er na een jaar goed voor. Dijk hoopt dat het PD-traject een blijvertje is en zegt over het algemeen belang van de Professional Doctorate in het hbo: “Het is van toegevoegde waarde voor de hele maatschappij. We onderzoeken ingewikkelde thema’s en passen de uitkomsten meteen toe. PD-trajecten gaan over complexe maatschappelijke onderwerpen die zonder het traject niet snel worden opgepakt omdat ze te ingewikkeld zijn. Dat is de absolute meerwaarde van een Professional Doctorate.”

Momenteel staat er binnen de Hanze, en binnen ENTRANCE | Centre of Expertise Energy in het bijzonder, een vacature open: Professional Doctorate Laadinfrastructuur Emissieloze Bouwplaatsen. Aan welke eigenschappen moet een PD’er voldoen? “Je moet zelfstandig zijn, kansen zien en een onderzoekende houding hebben. Daarnaast denk ik dat je een verbinder moet zijn en gesprekken aan kunnen gaan met verschillende stakeholders. Je hebt intrinsieke motivatie nodig, het helpt als het onderwerp echt bij je past en iets is waar je passie ligt”, besluit Dijk.