Hoe begeleid je jongeren met psychische problemen naar een opleiding?

Hoe help je jongeren die gestopt zijn met hun opleiding vanwege psychische problemen weer aan de studie? Welke hulp hebben ze nodig bij het kiezen en verkrijgen van een opleiding? Jacomijn Hofstra is sociaal psycholoog en lector Rehabilitatie. Met haar lectoraat en mensen uit de praktijk schreef ze het boek: Jongeren met psychische problemen op weg naar een opleiding.

Tekst: Loes Vader

Jongeren met psychische problemen op weg naar een opleiding is het tweede boek onder redactie van Jacomijn Hofstra en Lies Korevaar op het gebied van Begeleid Leren. In 2021 verscheen het boek Begeleid Leren voor studenten met psychische problemen. “Het eerste boek richt zich op: hoe kunnen we studenten met psychische problemen helpen bij het volhouden en afronden van hun opleiding?”, legt Hofstra uit. “Het boek is bedoeld om te voorkomen dat studenten uitvallen. Het is in eerste instantie gericht op onderwijsprofessionals. Het nieuwe boek gaat over jongeren die zijn uitgevallen vanwege hun psychische problemen. Hoe krijg je die weer terug op een opleiding of een vervolgopleiding? Het gaat dus over kiezen en verkrijgen van een opleiding en de hulp daarbij.”  

Terugkeer makkelijker te maken 

Het nieuwe boek biedt handvatten voor zorg- en onderwijsprofessionals: sociaal werkers, trajectbegeleiders, psychologen, studieadviseurs en decanen die jongeren willen helpen bij het teruggaan naar school en bij het kiezen van een opleiding. Hofstra: “Er zijn veel jongeren met psychische problemen die uitvallen en graag weer terug naar school willen, maar dat om verschillende redenen erg lastig vinden. Om die jongeren te ondersteunen, hebben we dit boek geschreven. Ook omdat veel professionals uit de zorg en het onderwijs aangaven dat ze deze groep graag willen begeleiden, maar daar niet genoeg handvatten voor hebben. Het boek is geschreven door leden van het lectoraat en door mensen uit de praktijk. Dat vind ik altijd een hele mooie samenwerking.” 

Paspoort naar werk 

Voor jongeren met psychische problemen is het goed voor hun persoonlijke en maatschappelijk herstel om net als hun leeftijdsgenoten mee te doen aan de samenleving en een opleiding te volgen. “Een opleiding is hun paspoort naar werk. Jongeren die zijn uitgevallen uit het onderwijs en niet meer terugkeren, zitten vaker werkloos thuis of komen in een lager betaalde baan terecht. Daarnaast is het belangrijk voor jongeren om deel te nemen aan de maatschappij. In de ggz maar ook in het onderwijs hoor je nog wel eens: ga eerst maar eens beter worden, ga eerst je depressie overwinnen, pas dan kun je weer aan een opleiding gaan denken. Terwijl veel jongeren ons vertellen dat naar school gaan juist hun redding is. In therapie ben je één of twee uur in de week, maar wat doe je al die andere uren? De jongeren willen gezien worden, deelnemen aan de maatschappij, structuur in hun leven hebben, contact hebben met leeftijdsgenoten. Een doel hebben.” 

Praktijkgericht onderzoek 

Het onderzoek  voor het boek hebben Hofstra en de onderzoekers van het lectoraat Rehabilitatie deels gedaan onder studenten van de Hanze. “Maar ook met praktijkpartners van Team050, Cosis, KieN, GGZ Noord-Holland-noord en de Windroos, die wij hebben geschoold in een van de handvatten, namelijk de methodiek Begeleid Leren. Zij hebben de methodiek ingezet en die hebben wij geëvalueerd en onderzocht. We doen het onderzoek samen met praktijkpartners, maar soms zijn we onze eigen praktijkpartner, we werken tenslotte ook met studenten.”  

Groeimogelijkheden 

Begeleid Leren richt zich op: wat heeft de student nodig? Niet als patiënt, maar als student. “We richten ons niet op de problemen, maar op de sterke kanten, op de groeimogelijkheden van de jongeren. De Begeleid Leren-methodiek is een op maat gemaakt individueel traject, waarin we samen helemaal uitpluizen: wat wil je gaan doen, waar liggen jouw wensen en jouw mogelijkheden, en wat heb je nodig om straks te gaan studeren? Welke vaardigheden en welke hulpbronnen kunnen we inzetten? We schetsen een heel compleet plaatje. Een-op-een, individueel en op maat.” 

Richt je op studievaardigheden 

Hoe kunnen docenten aandacht geven aan studenten met psychische problemen om te voorkomen dat ze uitvallen? “Ga niet op de stoel van de zorgprofessional zitten”, vindt de lector. “Ga geen therapie geven, ga je niet richten op mentale problemen. Daar hebben we bijvoorbeeld psychologen voor, ook bij de Hanze. Richt je op studievaardigheden zoals: plannen, organiseren, timemanagement. Dat zijn allemaal vaardigheden  waar veel jongeren met psychische problemen moeite mee hebben. Docenten kunnen zich in onze boeken verdiepen, een training van ons volgen of naar ons symposium op 4 december komen. Met workshops over alle hoofdstukken uit het boek”, besluit Hofstra.