Ann Zijlstra en Wevend­vatbaar: 'Zie het geheugen als een boekenkast'

Tekst: Sven van der Velde

Ann begon vanuit haar interesse voor textiel en weeftechnieken te experimenteren met ruimtelijkheid. “Omdat ik zelf erg ingesteld ben op interactie met mensen en toch iets wilde maken met een doel, was ik een hele tijd op zoek naar de juiste invulling voor mijn project. Tijdens een gesprek met mijn docent, waarin we onze familiegeschiedenissen bespraken, kwam dementie naar voren. De ziekte komt helaas ook in mijn familie voor, en ik wilde dementie beter leren begrijpen. Wat gebeurt er in het hoofd van iemand met dementie? Wat blijft belangrijk en waar liggen de grenzen? Zeker in het latere stadium, wanneer communicatie bijna niet meer mogelijk is”, vertelt Ann. “Door deze vragen en gedachten heb ik besloten om mijn project te richten op mensen met dementie.”

Voelen

De herinneringen uit jongere jaren en het gebruik van de zintuigen blijven het langst overeind. Zo kan een persoon die lijdt aan dementie steun vinden in tactiele stimulatie; het gebruik van de zintuigen. "Wat mij geholpen heeft bij het begrijpen van dementie, is om het geheugen als een boekenkast te zien. De herinneringen die er als laatst in worden gezet, gaan er ook weer als eerste uit.” Zintuigen worden versterkt naarmate de ziekte vordert. Mensen met dementie kunnen door te voelen diep begraven herinneringen ophalen. “Denk aan iemand die vroeger de huishoudschool heeft gedaan. Die zou aan de hand van het voelen van bepaalde stoffen de technieken nog kunnen herkennen”, volgens Ann. Vanuit die gedachte heeft Ann drie objecten gemaakt.

Vervormen

De objecten begonnen als platte stof met simpele touwtjes waar aan getrokken kon worden. Hierdoor veranderde het object van vorm. “Tijdens het uitproberen vond ik het al mooi om te zien hoe ze daar mee bezig waren, want je kunt eigenlijk geen fouten maken. Een object verandert, maar kan ook weer herstellen en dat is een fijne gedachte. Iemand hoeft zich geen zorgen te maken want het vervormen gaat zoals ze dat zelf willen. Zo ontstaat er een object met een verhaal, omdat het helemaal gevormd wordt door de handen van degene die ermee bezig is”, beschrijft Ann.

Stil in de tijd

De objecten van Wevendvatbaar worden gevoed met de aanrakingen en emoties van degene die het vervormt. Voor de familie kan het belangrijk zijn om dat te behouden na het overlijden van een persoon. Daarom heeft Ann bedacht om er afdrukken van te maken. “Met een afdruk zou je het object kunnen inlijsten of een andere plek kunnen geven”, vertelt Ann. “Het lijkt me mooi om dit verder te ontwikkelen. Mensen kunnen veel troost en tederheid uit zo’n object halen.”

Graduation Show

Tijdens de Graduation Show mag iedereen de objecten van Wevendvatbaar vasthouden en bekijken. Ook heeft Ann een folder klaarliggen voor degene die meer wil weten. “Dit zijn prototypes, maar de objecten zijn ook te bestellen. Ik heb een proces uitgestippeld waarmee de familie stapsgewijs tot het juiste object kan komen en daarin keuzes maken.” Ann staat zelf de hele week in het karakteristieke en monumentale Museum aan de A bij haar project om te vertellen. “Het verhaal is heel persoonlijk en dat vertel ik het liefst zelf. Kom gerust langs.”