‘Hartstikke tof om mijn ontwerp van de Klimaatboom gerealiseerd te zien worden’

De eerste Klimaatboom is een feit. Op 10 oktober, tijdens de Dag van de Duurzaamheid, werd de boom feestelijk onthuld op Zernike Campus. “Echt hartstikke tof om mijn ontwerp van de Klimaatboom gerealiseerd te zien worden”, zegt Niels Kuijpens die zijn concept van de Klimaatboom heeft zien doorgroeien tot het eerste exemplaar op de campus.

Kuijpens ontwierp in 2021 als student Industrieel Product Ontwerpen tijdens zijn stage, een samenwerking tussen Kenniscentrum NoorderRuimte en House of Design, een concept voor de Klimaatboom. Tijdens zijn stage kwam hij in contact met de gemeente Leeuwarden. Zij zochten een manier om zoveel mogelijk bladgroen in de stad te krijgen, zonder de moeilijkheden van het plaatsen van bomen. Zo ontstond het idee van de Klimaatboom. Het prototype van de boom is een frame van duurzame en gerecyclede materialen met daar boven een bladerdek van klimplanten. “Er zijn geen boomwortels en het frame hoeft maar een klein stukje in de grond verankerd te worden”, vertelt Kuijpens, inmiddels werkzaam als onderzoeker bij Kenniscentrum NoorderRuimte. “Er hoeven dus geen leidingen verlegd te worden. Boven in het frame groeien planten, bijvoorbeeld klimop. De klimop kan zichzelf van water voorzien dankzij de trechtervorm van het frame. Regenwater loopt naar het midden en via de stam naar beneden. Zo heb je de voordelen van een echte boom, maar niet de nadelen.”

De Klimaatboom werd officieel geopend door Annemarie Hannink, lid van het College van Bestuur. Zij noemde de Klimaatboom een fantastisch voorbeeld van hoe we bij de Hanze werken aan oplossingen voor de complexe vraagstukken van deze tijd. “De Klimaatboom is een oplossing die ons helpt om te gaan met de gevolgen van klimaatverandering, met hittestress in binnensteden. Een circulair ontwerp dat steden helpt om te vergroenen, daar waar dat anders, door ruimtegebrek niet mogelijk zou zijn. En het mooie is, dit idee van Niels, voormalig student Industrieel Product Ontwerpen, is verder ontwikkeld door een samenwerking van studenten en onderzoekers uit verschillende disciplines én het bedrijfsleven”, aldus Hannink.

Gerecycled plastic

De laatste twee jaar hebben studenten, onderzoekers en partners uit het bedrijfsleven de Klimaatboom ontwikkeld van een concept naar een prototype. Kuijpens: “We hebben een subsidieaanvraag gedaan om het concept uit te werken. Nadat we de financiering rond hadden, zijn we in februari 2023 gestart met de concrete uitwerking van de Klimaatboom. We zijn van een concept naar iets concreets gegaan. Voor het prototype op de campus maken we gebruik van steigerbuizen, gerecycled plastic en andere duurzame materialen die herbruikbaar zijn. Daarnaast proberen zo lokaal mogelijk in te kopen. We willen zo min mogelijk CO2-uitstoot door vervoersbewegingen. Ook vinden we het belangrijk om te weten wat er met de materialen gebeurt aan het einde van de levensduur. We hebben daarom gekozen voor materialen die door de producenten opnieuw verwerkt kunnen worden. De steigerbuizen die we nu gebruiken kunnen eenvoudig hergebruikt worden. We willen in de toekomst een boom ontwikkelen volledig gemaakt van gerecycled plastic. De onderdelen van de Klimaatboom kunnen eenvoudig uit elkaar gehaald worden. Zo kunnen we losse onderdelen eenvoudig vervangen mocht dit nodig zijn.”

Doorontwikkeling 

Momenteel werken de studenten en onderzoekers aan de doorontwikkeling van de Klimaatboom, vertelt Kuijpens. “We zijn vooral bezig om de effecten van de Klimaatboom te meten. We richten ons met name op het verminderen van de gevoelstemperatuur in de gebouwde omgeving. In binnensteden kan het tot wel 7 graden warmer zijn dan op het platteland. Bomen bieden verkoeling en we hopen met de Klimaatboom dezelfde effecten te bereiken. Daarnaast hebben we nog niet getest met een klimaatboom op ware grote en met volgroeide planten. We willen onderzoeken hoe planten zich staande houden binnen de constructie. Om ons hiermee verder te helpen zoeken we nog partners die kennis hebben van groeninrichting. We hopen dat een nieuwe lichting studenten aan de hand van de uitkomsten kan werken aan de doorontwikkeling van de Klimaatboom. Vervolgens richten we ons op de productie.”

‘Hartstikke tof’

Kuijpens noemt het een mooi eindpunt van de eerste fase dat de Klimaatboom op de campus te bewonderen is. “Echt hartstikke tof om mijn ontwerp van de Klimaatboom gerealiseerd te zien worden.” Op de vraag voor wie de Klimaatboom een oplossing kan zijn, zegt Kuijpens: “De Klimaatboom is interessant voor gemeenten die te maken met hittestress, omdat de boom vooral gericht op een versteende stad waar geen ruimte is voor andere verkoelende maatregelen zoals bomen. Veel gemeenten kijken over onze schouder mee tijdens ons onderzoek. Ze hebben vooral vragen over het beheer. Bijvoorbeeld over hoe zorg je ervoor dat de Klimaatboom qua beheer niet voor extra werk zorgt. Ook voor bedrijventerreinen en zorginstellingen kan de Klimaatboom interessant zijn”, besluit Kuijpens.

De boom is te bewonderen bij de hoofdingang van de Van Olstborg. De Klimaatboom is cadeau gedaan door de BAM Groep voor de succesvolle afronding van de verbouwing van de Van Olstborg.

In onderstaande video vertelt Niels Kuijpens meer over de ontwikkeling van de Klimaatboom.