Hoe hou je het vol?

Al zes jaar ben ik lector Integrale Aanpak Kindermishandeling op de Hanze. Mensen vragen me wel eens, hoe hou je het vol, onderzoek naar zo’n zwaar onderwerp? Heftig is het zeker.

Zo weet ik dat in Nederland in elke schoolklas (gemiddeld) minstens één leerling te maken heeft met kindermishandeling. En dat 1.2 miljoen volwassenen onveiligheid achter de voordeur ervaart, of heeft ervaren. Dit zijn voorzichtige schattingen, want veel blijft onzichtbaar.

Ik leerde ook dat slachtoffers, vooral kinderen, soms zelf niet door hebben dat wat zij meemaken, niet normaal is, of zelfs onveilig of gevaarlijk. En ik weet nu dat als zij het al doorhebben, slachtoffers daarover vaak niet spreken. Schaamte. Loyaliteit. Schuldgevoel (misschien heb ik het zelf wel uitgelokt). Complexe gevoelens kunnen in de weg staan om je mond open te doen. En als er dan al over wordt gepraat, is hulp vragen nog een brug verder. Veel slachtoffers zoeken nooit hulp. Laat staan bij een professional.

Ik kan je vertellen dat ik er regelmatig van droom. Niet over nare situaties of verhalen die mensen me vertellen. Maar over emoties. Donkere, zware emoties die me als een donkere schaduw in mijn slaap omarmen. Angst. Iets grijpt me bij de keel. Wanhoop. Ik weet niet meer waar ik het zoeken moet. Eenzaamheid. Ik droom dat ik niet gezien word. Niet gehoord. Niet begrepen.

Hoe ik dat volhoud? Zodra ik wakker word, weet ik: deze gevoelens zijn niet van mij. Dit is niet mijn werkelijkheid. Ik ben beschermd opgevoed, veilig en warm. En is er nóg iets dat me sterkt. Namelijk de aanwezigheid van krachtige mensen die de cirkel van geweld proberen te doorbreken. Professionals, politici, aandachtsfunctionarissen. Politie, buren, vrienden, omstanders. Ervaringsdeskundigen. Iedereen helpt vanuit zijn of haar eigen ervaring, deskundigheid en drive.

Dat vraagt moed. En tijd. Het doorbreken van patronen van geweld gaat niet vanzelf en duurt soms jaren. Kwestie van een lange adem is niet voor niets de titel van het rapport dat verscheen over het stoppen van huiselijk geweld en kindermishandeling.

Dit alles maakt dat we ons soms machteloos voelen als we geconfronteerd worden met verhalen over onveiligheid. Wat kunnen we nú doen? Hoe kan ik dit zo snel mogelijk oplossen?  Wie moet er worden gestraft? Wie moet geholpen?

We vergeten soms wat echt belangrijk is. Er écht zijn voor een ander. Vragen hoe het gaat. Niet loslaten. In verbinding blijven. Betekenisvol zijn voor een ander zit vaak niet in grote daden, maar in kleine gebaren. Door oog te hebben voor kwetsbaarheid, te ont-schuldigen en te luisteren, zet je al een belangrijke stap. We kunnen allemaal iets bijdragen in het bespreekbaar maken en doorbreken van onveiligheid. Dat geeft mij hoop.